Zmiana ustawy o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw energii - uwagi
2017-10-04
W związku z toczącym się procesem legislacyjnym dotyczącym projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw energii oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych oraz ustawy o zarzadzaniu kryzysowym (projekt z dnia 30 sierpnia 2017 r. Wersja 02), przekazaliśmy następujące uwagi.
1. Infrastruktura służąca do dystrybucji energii elektrycznej nie jest i nie powinna być infrastrukturą krytyczną w rozumieniu projektu ustawy. Należy stwierdzić, że o ile sieć przesyłowa nie jest zróżnicowana ze względu na poziomy napięć, jest w miarę jednorodna i służy przede wszystkim wyprowadzeniu mocy ze scentralizowanych źródeł wytwórczych i jej dostarczeniu do sieci dystrybucyjnej oraz niewielkiej liczby dużych odbiorców przemysłowych, o tyle infrastruktura służąca do dystrybucji energii elektrycznej („sieć dystrybucyjna"), zróżnicowana ze względu na poziomy napięcia WN: (110kV), SN (15 kV) i nN (0,4/0,23 kV), jest ściśle, funkcjonalnie ze sobą powiązania i zapewniająca możliwość rezerwowania jej pracy. Na sieć dystrybucyjną składają się linie napowietrzne i kablowe WN, SN i nN, stacje WN/SN i SN/nN oraz przyłącza odbiorców i wytwórców przyłączonych do tej sieci (od dużych elektrociepłowni, poprzez parki wiatrowe, do małych źródeł biomasowych, biogazowych, fotowoltaicznych, czy wodnych). W przypadku awarii jakiegokolwiek elementu sieci dystrybucyjnej, istnieje możliwość zapewnienia alternatywnej drogi dostarczania energii elektrycznej i szybkiego usunięcia awarii. Ponadto coraz więcej w sieci dystrybucyjnej jest rozproszonych źródeł wytwórczych OZE, które również wpływają na polepszenie bezpieczeństwa i niezawodności dostaw energii elektrycznej. Do tego należy również dodać wciąż sporadyczne, ale mające przed sobą ogromną przyszłość magazyny energii, które w pierwszej kolejności pojawiają się właśnie na poziomie sieci dystrybucyjnej, które w jeszcze większym stopniu stabilizują pracę sieci głównie na poziomie SN i nN.
2. Zapisy projektu ustawy potencjalnie w dość dużym stopniu ograniczają Operatorów Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych w dysponowaniu majątkiem sieciowym, w celu wypełnienia zdefiniowanych obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz z posiadanych przez nich koncesji. Ograniczenie praw rzeczowych potencjalnie utrudni sprawne planowanie i prowadzenie inwestycji oraz właściwą eksploatację sieci dystrybucyjnej, narażając Operatorów na łamanie prawa oraz zapisów koncesji. Ograniczenia w zakresie dysponowania majątkiem sieciowym spowodują:
a. utrudnienia w budowie i modernizacji sieci,
b. utrudnienia w usuwaniu kolizji,
c. utrudnienia lub wręcz uniemożliwienie zamiany lub zbycia gruntów (w części lub całości) na których posadowiony jest majątek sieciowy w celu realizacji inwestycji sieciowych, a przynajmniej przedłużenie terminu ich realizacji,
d. utrudnienia lub przedłużenie procesu przyłączania nowych odbiorców, wytwórców czy przedsiębiorstw energetycznych na wszystkich poziomach napięcia.
3. Projekt ustawy nie precyzuje kwestii zasadniczej z punktu widzenia Operatorów Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych, a mianowicie o jaki majątek wchodzący w skład infrastruktury krytycznej chodzi - czy o całą sieć dystrybucyjną bez względu na poziom napięcia (WN, SN i nN) i wszystkie jej elementy takie jak linie czy stacje, czy tylko o wybrane jej elementy.
4. Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych ze względu na charakter swojej działalności są przedsiębiorstwami regulowanymi, funkcjonującymi na rynku energii elektrycznej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2017 r., poz. 220 z późn. zm.), nad którymi kontrolę i nadzór sprawuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki („Prezes URE"). Działalność dystrybucyjna prowadzona jest nie tylko w dość jasno i precyzyjnie określonym otoczeniu prawnym, ale przede wszystkim na podstawie udzielonej przez Prezesa URE koncesji na dystrybucję energii elektrycznej, określającej przedmiot i zakres działalności oraz warunki prowadzenia działalności.
5. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym (Dz.U. z 2015 r., poz. 1871), najwięksi Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) znajdują się w wykazie przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, dla których organem organizującym i nadzorującym wykonywanie zadań na rzecz obronności państwa jest Minister właściwy do spraw energii (pkt. IX załącznika) czyli już dziś są objęci nadzorem i kontrolą przy wykonywaniu swojej specyficznej funkcji w funkcjonowaniu państwa i gospodarki. Dodatkowe obowiązki, w tym stworzenie zupełnie nowego stanowiska pełnomocnika do spraw ochrony infrastruktury krytycznej (art. 2 pkt 2), w ramach istniejącej organizacji oraz szereg nowych obowiązków sprawozdawczych, spowodują dalszą komplikację działań tych przedsiębiorstw, mając na uwadze rosnącą z roku na rok ilość nowych zadań, jakim mają sprostać Operatorzy, a wynikających nie tylko z przepisów krajowych ale również europejskich. Zasadne powinno być ułatwianie działań podmiotów o takim charakterze jak Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych, tak aby mogli się skupić na swoich podstawowych i jakże ważnych zadaniach i obowiązkach.
6. Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych już w obecnym otoczeniu prawno-regulacyjnym współpracują z miejskimi i wojewódzkimi sztabami kryzysowymi.
7. Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych już w obecnym otoczeniu prawno-regulacyjnym współpracują z Operatorem Systemu Przesyłowego m.in. w zakresie uzgadniania planu pracy sieci WN, przy wykonywaniu testów związanych z bezpieczeństwem pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), przy realizacji bieżących prac eksploatacyjno-remontowych na sieci dystrybucyjnej WN i sieci przesyłowej NN, sporządzania ekspertyz wpływu przyłączanych odbiorców WN do sieci dystrybucyjnej na pracę KSE, koordynacji sporządzania planów rozwoju sieci, wymiany
w czasie rzeczywistym parametrów pomiarowych i teletechnicznych związanych z prowadzeniem pracy sieci. Sieć dystrybucyjna WN jest kontrolowana i nadzorowana przez Operatora Systemu Przesyłowego.
8. Zapisy projektowanej ustawy spowodują po stronie Operatorów Systemów Dystrybucyjnych elektroenergetycznych znaczące ograniczenia w podejmowaniu kluczowych decyzji przez organy zarządzające oraz konieczność poniesienia dodatkowych kosztów związanych z zapewnieniem ochrony infrastruktury krytycznej (potencjalnie ochrony fizycznej, technicznej, prawnej, osobowej i teleinformatycznej) oraz realizacją zadań przez pełnomocnika do spraw tej infrastruktury.
9. Przy założeniu, że ustawa ma zaliczać do infrastruktury krytycznej również sieć dystrybucyjną, należy zauważyć, że ustawa nie reguluje zasad postępowania operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych w przypadkach, gdy ingerencja w stan sieci dystrybucyjnej, rozumiana jako „zaniechanie eksploatacji składnika mienia spółki" - art. 2 ust. 2 pkt. 2 ustawy, podyktowana jest koniecznością realizacji umów zawieranych z zarządcami dróg publicznych lub z innymi podmiotami realizującymi inwestycje celu publicznego, a których przedmiotem jest m. in. usuwanie kolizji przebiegu sieci dystrybucyjnej z planami inwestycyjnymi tych podmiotów. W niektórych przypadkach realizacja tych umów związana jest z likwidacją bądź przebudową odcinków sieci dystrybucyjnej.
10. Analogicznie, ustawa nie przewiduje zasad postępowania w sytuacji, gdy ingerencja w infrastrukturę krytyczną, mająca postać „zaniechania eksploatacji składnika mienia spółki" - w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt. 2 ustawy - wymuszona zostaje obowiązkiem realizacji prawomocnego orzeczenia sądowego uwzględniającego powództwo negatoryjne (art. 222 § 2 k.c.) właściciela posesji, na której infrastruktura ta funkcjonuje. Obowiązek usunięcia składnika sieci dystrybucyjnej w niektórych przypadkach może wiązać się z jego likwidacją (np. z uwagi na brak lokalizacji alternatywnej, mogącej służyć, jako nowe miejsce jej posadowienia), a więc prowadzić będzie do wypełnienia przesłanki „zaniechania eksploatacji składnika mienia spółki" i negatywnych konsekwencji dla Operatora Systemu Dystrybucyjnego.
