Rozporządzenie w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem Narodowego Centrum Nauki - uwagi

2015-08-13

Poniżej uwagi Związku Pracodawców Prywatnych Edukacji Konfederacji Lewiatan („Związek") do treści przedmiotowego projektu.

Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz orzecznictwa Komisji Europejskiej i Sądów Unii Europejskiej „pomocą publiczną" jest wszelka pomoc, która kumulatywnie spełnia następujące przesłanki:

a. beneficjentem wsparcia jest przedsiębiorca w rozumieniu funkcjonalnym;
b. jest udzielona za pośrednictwem lub ze źródeł państwowych w jakiejkolwiek formie;
c. stanowi korzyść dla beneficjenta oraz jest selektywna;
d. zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorcom;
e. oraz wpływa na wymianę handlową pomiędzy Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej.

Należy podkreślić, iż niespełnienie choćby jednej z powyżej przedstawionych przesłanek nie pozwala zakwalifikować danego rodzaju wsparcia jako pomocy publicznej.
W kontekście przedłożonego do zaopiniowania projektu rozporządzenia należałoby zastanowić się zatem czy właściwym jest przyjęcie „odgórnego" założenia, że z „pomocą publiczną" będziemy mieć do czynienia każdorazowo w przypadku środków finansowych kierowanych w ramach tejże na stypendia doktorskie, staże po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, czy też projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową (w tym mające na celu stworzenie unikatowego warsztatu naukowego) lub w przypadku powołania nowego zespołu naukowego. Niejednokrotnie, bowiem, w przywołanych powyżej przypadkach, wypełnienie przesłanki określonej w punkcie „d" powyżej („zakłócenie lub zagrożenie zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorcom") będzie budziło w ocenie Związku zastrzeżenia.

Ze zjawiskiem „przewagi konkurencyjnej" będziemy mieć bezsprzecznie do czynienia w sytuacji gdy np. projekt badawczy zakończy się określonym wynikiem, który będzie można następnie wdrożyć do produkcji, a prawo wdrożenia uzyska przedsiębiorca, u którego projekt był realizowany jak też w sytuacji, gdy osoby realizujące staż kontynuują zatrudnienie u przedsiębiorcy po zakończeniu stażu, bo to będzie oznaczało, że przedsiębiorca taki kształci kadrę na swoje potrzeby w części za środki publiczne (należy przy tym podkreślić, iż obowiązek zawarcia tego rodzaju umowy nie istnieje, a indywidualne ustalenia w zakresie dalszej współpracy podejmowane są na poziomie przedsiębiorca-stażysta).

W sytuacji np. przyjęcia na staż pracownika naukowego nie wykonującego pracy bezpośrednio związanej z działalnością przedsiębiorstwa - a realizującego program badawczy ważny przykładowo dla obszaru kultury narodowej - trudno jednak mówić o spełnieniu przesłanki z punktu „d".

Warto przytoczyć w tym miejscu, iż w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 realizowane było poddziałanie 8.2.1 PO KL „Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw", w tym projektów typu: „Staże i/lub szkolenia praktyczne dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych oraz dla pracowników naukowych jednostek naukowych oraz pracowników naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych uczelni
w przedsiębiorstwach", w rozdziale o zasadach dot. pomocy publicznej na str. 37 („Dokumentacja konkursowa do Poddziałania 8.2.1.") określono przypadki, w których powyższe wsparcie nie stanowiło pomocy publicznej (m.in. jeśli „pracownik naukowy nie wykonuje pracy bezpośrednio związanej z działalnością przedsiębiorstwa...").

Dodatkowo, w kontekście przywołanych powyżej uwag, warto podkreślić, że ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki w art. 20 określa, iż do zadań Centrum należy w pierwszej kolejności finansowanie „badań podstawowych", którymi zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 3 a ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. 2010 Nr 96 poz. 615) są - oryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.