Opinia dotycząca zmiany ustawy o zasadach finansowania nauki, ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy o Narodowym Centrum Nauki
2016-08-22
W odpowiedzi na pismo z dnia 25 lipca 2016 r., znak: DP.ZK.1201.2.2016.4 dotyczące konsultacji projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki, ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy o Narodowym Centrum Nauki Konfederacja Lewiatan zgłosiła poniższe uwagi do projektu.
1) Postępowanie w sprawach przyznania kategorii naukowych jednostkom odbywa się w specyficznym trybie, który w istotny sposób odbiega od typowego postępowania administracyjnego. Może to stanowić uzasadnienie przyjęcia odrębnej procedury postępowania niż typowe postępowanie administracyjne, choć z drugiej strony, skoro załatwienie sprawy następuje w drodze decyzji, będącej w swojej istocie rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie administracyjnej, to właściwszym byłoby odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego z wyłączeniem tych z nich, które nie mogą mieć zastosowania właśnie ze względu na wskazana specyfikę postępowania w sprawach przyznawania kategorii naukowych. Rozwiązanie takie jest o tyle uzasadnione, że rozporządzenie wykonawcze, na które powołuje się w uzasadnieniu wnioskodawca nie reguluje szczegółowo postępowania w sprawie przyznania kategorii naukowej. W istocie odnosi się ono bowiem jedynie do oceny dokonywanej przez Komitet i właściwą jego Komisję. Może to powodować istotne problemy praktyczne, tym bardziej, że np. § 24 rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodzie doktorskim, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora, które wejdzie w życie od 1.01.2017r. i według którego będzie dokonywana najbliższa ocena parametryczna, przewiduje składanie wniosków o ponowne rozpoznanie sprawy w formie elektronicznej, w systemie teleinformatycznym. W taki sam sposób, tj. w systemie, dokumentuje się większość czynności w trakcie oceny. Przepisy nie zawierają jednak żadnych rozwiązań na wypadek awarii tegoż systemu, co może spowodować liczne problemy praktyczne. Podobne, a może nawet większe problemy mogą wystąpić w przypadku postępowań uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie przyznania kategorii naukowych (projektowany art. 47 ust. 6 ustawy).
Podobne uwagi można sformułować do proponowanych nowelizacji ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy o Narodowym Centrum Nauki.
2) Zmiana do art. 25 ust. 4a ustawy o zasadach finansowania nauki poprzez wykreślenie podstawowych działań, które winny być objęte dofinansowaniem, z jednej strony daje ministrowi większą swobodę w przyznawaniu środków, a z drugiej utrudnia jednostkom ocenę, jakie działania mogą być objęte dofinansowaniem.
3) Zmiana do art. 47 ust. 6 pkt 1 lit. b) ustawy o zasadach finansowania nauki przewiduje uchylenie decyzji w przypadku, gdy została ona wydana w wyniku przestępstwa. Wzorem innych postępowań zasadnym byłoby, aby było to możliwe dopiero, gdy przestępstwo zostało stwierdzone orzeczeniem właściwego sądu lub innego organu. Nie ma podstaw, aby powierzyć ministrowi dokonywanie oceny o popełnieniu przestępstwa, bo nie jest właściwym do tego organem, a co istotniejsze nie ma żadnych narzędzi prawnych do prowadzenia śledztwa czy dochodzenia, a bez tego trudno sobie wyobrazić odpowiedzialne rozstrzygnięcie sprawy.
4) Zmiana do art. 47 ust. 6 pkt 2 lit. a) ustawy o zasadach finansowania nauki przewiduje m.in. stwierdzenie nieważności decyzji wydanej bez podstawy prawnej lub z naruszeniem prawa. Ta ostatnia przesłanka wydaje się być źle sformułowana, bowiem oznacza, że minister będzie miał obowiązek stwierdzić nieważność decyzji w każdym przypadku naruszenia prawa, a więc również wówczas, gdy naruszenie to będzie bez znaczenia dla treści rozstrzygnięcia. Oczywistym jest, że nie każde naruszenie prawa winno skutkować ingerencją w byt prawny decyzji. Właściwszym byłoby posłużenie się przesłanką „rażącego naruszenia prawa" podobnie jak to ma miejsce np. w art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego.
5) Zmiana do art. 47 ust. 7zd. 2 ustawy o zasadach finansowania wydaje się zbędne. Przesłanki zastosowania trybów nadzwyczajnych w stosunku do decyzji w sprawie przyznania kategorii naukowej mają charakter formalny a nie merytoryczny. Zbędne jest wobec tego opiniowanie takiej sprawy przez Komitet Ewaluacji jednostek naukowych ponieważ nie jest to ciało kompetentne do oceny tego rodzaju kwestii.
