Konieczna zgodność w klasyfikacji zawodów
2017-01-26
Stanowisko Konfederacji Lewiatan wobec projektu rozporządzenia w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego przekazaliśmy Teresie Wargockiej, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Poniżej jego treść.
Pragniemy wskazać na konieczność zapewnienia maksymalnej zgodności pomiędzy klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, a klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy.
Odnosząc się szczegółowo do propozycji zapisów w przedmiotowym rozporządzeniu:
A. W zakresie proponowanego § 2 projektu wnosimy o jego wykreślenie.
Uzasadnienie:
Dyskusja w zakresie wygaszania kształcenia w zawodzie technika farmaceutycznego toczy się od 2014 r., kiedy to na wniosek ówczesnego Ministra Zdrowia zostało takie rozwiązanie wprowadzone. Pomimo apeli szkół kształcących w zawodach medycznych, przedstawicieli zawodu oraz samych przedsiębiorców w pracach nie uwzględniono ich stanowiska i projekt bez zmian został przyjęty.
Z ogromnym zdziwieniem przyjęliśmy informację, że Projekt zakłada wygaszenie kształcenia zawodowego w zawodzie technik farmaceutyczny począwszy od roku szkolnego 2018/2019. Tym bardziej, że na spotkaniu Podzespołu ds. polityki lekowej Trójstronnego Zespołu do Spraw Ochrony Zdrowia przy Departamencie Dialogu Społecznego Ministerstwa Zdrowia, które miało miejsce 16 grudnia 2016 r. obecni tam przedstawiciele branży farmaceutycznej i medycznej wyrazili konieczność utrzymania kształcenia w tym zakresie, natomiast przedstawiciele strony rządowej wyrażali chęć prowadzenia dalszych rozmów w tym przedmiocie.
Naszym zdaniem przedmiotowa decyzja jest niezasadna i może negatywnie wpłynąć tak na bezpieczeństwo lekowe pacjentów, jak również na funkcjonowanie przemysłu farmaceutycznego w Polsce. Pragniemy podkreślić, że decyzja o zaprzestaniu kształcenia jest łatwa do pojęcia, natomiast ewentualne przywrócenie całej struktury szkolnictwa w tym zakresie w przyszłości nie będzie możliwe do realizacji w krótkim okresie czasu.
Od kilku lat obserwowany jest wzrost zainteresowania szkołami policealnymi (szczególnie o profilu medycznym), które stanowią alternatywę (a często jedyną możliwość) by zdobyć zawód, podnieść kwalifikacje a co za tym idzie zwiększyć szanse na rynku pracy. W szkołach policealnych kształci się wiele osób, które:
1) ukończyły szkoły ogólnokształcące i nie mają kwalifikacji zawodowych;
2) nie podejmują nauki w szkole wyższej ze względu na koszty ekonomiczne/społeczne/rodzinne;
3) nie podejmują nauki w szkole wyższej ze względu na obawy związane ze wzrastającym bezrobociem i migracjom absolwentów szkół wyższych;
4) które nie mogą znaleźć pracy w swoim zawodzie i są zmuszone do przebranżowienia - zdobycia nowych umiejętności, w nowym zawodzie;
5) które pracują, ale jednocześnie chcą się dokształcać i zwiększać swoje umiejętności zawodowe;
6) wychowują małe dzieci, i mogą pozwolić sobie na dokształcanie jedynie w formie wieczorowej/zaocznej w swoim miejscu zamieszkania lub niedalekiej okolicy;
7) są w trudnej sytuacji ekonomicznej, bądź są bezrobotne i nie są w stanie kształcić się w inny - bardziej kosztowny sposób.
Szkoły policealne kształcące w zawodach medycznych bezpośrednio odpowiadają na potrzebę lokalnych rynków pracy odnośnie zapotrzebowania na personel medyczny niższego szczebla. Z uwagi, że narasta problem transferu między edukacją a rynkiem pracy i podjęciem samodzielnego życia (co wynika i z barier w systemie edukacji, ciągle słabo dostosowanym do wymogów zmiennego rynku pracy, i z problemów rynku pracy, wciąż wykazującego się niską absorpcyjnością młodej siły roboczej), szczególnie ważne jest, aby start zawodowy młodej generacji był maksymalnie elastyczny, bo to zwiększa szansę znalezienia pracy, z czasem przekształca się w ścieżkę stabilizacji zawodowej i pozycji na rynku pracy.
W naszej ocenie likwidacja zawodu technika farmaceutycznego wpłynie na:
1) prawidłowość i dostępność do świadczonych usług farmaceutycznych - technicy farmaceutyczni mają prawo do samodzielnego wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych w placówkach obrotu pozaaptecznego;
2) ograniczenie na terenach wiejskich dostępności do produktów leczniczych (zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne technicy farmaceutyczni mają prawo do samodzielnego prowadzenia punktów aptecznych, które lokalizowane są przede wszystkim na terenach wiejskich i w mniejszych miejscowościach);
3) wzrost kosztów funkcjonowania aptek ogólnodostępnych, aptek szpitalnych i działów farmacji szpitalnej w związku z koniecznością zatrudnienia farmaceutów do czynności, które do tej pory wykonują technicy farmaceutyczni (czyli osoby wykonujące zawód średniego personelu medycznego) - technik farmaceutyczny jest nieocenionym wsparciem dla magistra farmacji w szeregu czynnościach fachowych.
Konkludując, należy podkreślić, że nie powinno się zaprzestawać kształcenia w zawodzie, który cieszy się dużym zainteresowaniem ze strony pracowników, wykazuje się na niego zapotrzebowanie, a także jest istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli.
Jeżeli w toku dyskusji międzyresortowych nie uda się osiągnąć korzystnego dla przedsiębiorców rozwiązania wnosimy o przesunięcie terminu wygaszenia o co najmniej 5 lat, aby w tym czasie wprowadzić rozwiązania wychodzące naprzeciw oczekiwaniom wszystkich zainteresowanych stron.
B. Uwagi do załącznika - klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego
Dotyczy przypisania poziomów kwalifikacji pełnej i kwalifikacji cząstkowej na właściwy poziom PRK.
I. Propozycja:
Weryfikacja przypisania poziomów PRK dla zawodów poz. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 (Tabela 1) :
- dotyczy kwalifikacji pełnej: z proponowanego poziomu kształcenia zawodowego V PRK na poziom IV PRK (będzie to konsekwencją zmiany przypisania kwalifikacji cząstkowych z poziomu 5 PRK na poziom 4 PRK);
oraz
- dotyczy kwalifikacji pełnej w zawodzie fryzjer: z proponowanego poziomu kształcenia zawodowego IV PRK na poziom III PRK (będzie to konsekwencją zmiany przypisania kwalifikacji cząstkowej z poziomu 4 PRK na poziom 3 PRK);
II. Uzasadnienie:
Analizowane efekty wspólne dla grupy zawodów jak i poszczególne efekty właściwe dla zawodu oraz ich odpowiednie deskryptory charakterystyk poziomów ujętych w aktach prawnych przedstawionych w punkcie I: p-pkt 1, p-pkt 2 i p-pkt 3, p-kt 4 proponujemy aby dokonać weryfikacji zapisów dotyczących kwalifikacji pełnej: z proponowanego poziomu kształcenia zawodowego V PRK na IV PRK oraz dotyczących kwalifikacji cząstkowej z proponowanego poziom kształcenia zawodowego 5 PRK na 4 PRK.
Efekty kształcenia w podstawie programowej jak i zmodyfikowanej/projektowanej podstawie programowej są opisane w sposób ogólny, ich interpretacja oraz odniesienie do odpowiedniego poziomu PRK wymaga wiedzy merytorycznej z zakresu realizacji zadań zawodowych dla każdego, jak również znajomości procesu kształcenia i potwierdzania efektów kształcenia. Wiedza taka pozwala ustalić "wagę" każdego efektu, jak i odniesienie poszczególnych efektów, zestawów efektów kształcenia i w rezultacie całej kwalifikacji do właściwego poziomu PRK.
Na przykład efekt: "ocenia poprawność działania maszyn, urządzeń, lub ..... innego sprzętu ........" mógłby odnosić się zarówno do zadań prostych, wykonywanych przez ucznia, BS I, BSII, technikum, szkoły policealnej pracującego samodzielnie lub pod nadzorem. Również można ten efekt kształcenia odnieść do zadań złożonych, wykonywanych przez pracownika z tytułem inżyniera.
W przypadku zawodów wymienionych w tabeli 1 mogło dojść do nadinterpretacji efektów kształcenia w danej kwalifikacji (inaczej rozumując niedostatecznego uwzględnienia kontekstu kształcenia oraz egzaminowania), skutkującej przypisaniem niewłaściwego poziomu kwalifikacji pełnej jak i kwalifikacji cząstkowej. Oczywistym jest że analizując poszczególne efekty kształcenia może się zdarzyć efekt kształcenia, który wg charakterystyk poziomów PRK wskazuje że jest na poziom 5 PRK.
W takim przypadku powinno się dokonać weryfikacji zapisu tego efektu kształcenia w taki sposób aby dostosować go do poziomu procesu kształcenia w danym zawodzie (o ile jest to kluczowy efekt kształcenia kwalifikacji mający wpływ na przypisanie poziom PRK).
W pełnym procesie kształcenia uczeń poziomu BSI czy BSII, technikum zgodnie z podstawą programową realizując część praktyczną pracuje zawsze pod nadzorem doświadczonego pracownika (opiekuna) i są to z reguły prace na poziomie pomocniczym lub samodzielne prace proste ale zawsze pod nadzorem.
Co do zasady realizacja procesu kształcenia powinna być skorelowana z procesem pracy, dla którego nabywane umiejętności nie powinny wykraczać poza poziom 3 lub 4 PRK w zależności od tego czy jest to uczeń szkoły: BSI czy BSII, Technikum. Prawidłowa analiza efektów kształcenia dla zawodów w wymienionych szkołach nie powinna doprowadzić do przypisania kwalifikacji cząstkowych w zawodach ponad poziomu 3 lub 4 PRK czego konsekwencją są poziomy kwalifikacji pełnych III lub IV PRK.
Wg rozporządzenia p I p-pkt 3) § 1. Charakterystykę drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typową dla kwalifikacji uzyskiwanych po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 - poziom 5 określa załącznik do rozporządzenia.
Charakterystyka poziomu 5 drugiego stopnia dla kwalifikacji uzyskiwanych po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4, została zaprojektowana jako „pomost" między charakterystykami poziomów drugiego stopnia typowymi dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach edukacji ogólnej, zawodowej oraz typowymi dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego np.: poziomu 6, 7, 8 PRK.
Oczywiście, że są możliwości doskonalenia zawodowego, poszerzania zakresu kompetencji zawodowych poziomu 4 PRK. Poprzez zdobywanie różnego rodzaju uprawnień, co jest związane z kierunkowym dodatkowym stażem pracy oraz walidacją zdobytych w tym czasie umiejętności (kognitywnych i praktycznych) przed właściwą komisja egzaminacyjną. Przykładem niech będą uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie dla absolwentów w zawodzie technik budownictwa lub zdobycie mistrza w zawodzie rzemieślniczym. Oczywistym jest że takie umiejętności można nabyć w sposób pozaformalny lub także nieformalny o czym stanowią stosowne zapisy prawa. Jest już propozycja przypisania poziomu 5 PRK dla mistrza w określonym zawodzie.
Nie bez znaczenia są deskryptory przypisane kwalifikacji poziomu 5 PRK. Osoby posiadającą umiejętności na tym poziomie odpowiadają za bezpieczeństwo osób którymi kierują oraz biorą odpowiedzialność za jakość i prawidłowość wykonywanych zadań zawodowych.
III. Uwaga ogólna do projektu rozporządzenia:
Przykład uzasadnienia wskazuje, że kwalifikacja pełna powinna być przypisana do poziomu 4 PRK a nie jak przypisano do poziomu 5 PRK. Przez analogię można wysunąć daleko idące wnioski, że efekty kształcenia w pozostałych zawodach powinny być w ramach trwających prac nad podstawą programową zmodyfikowane tak, aby osiągnąć oczekiwany poziom PRK dla określonej szkoły zawodowej.
Proponujemy, aby przy modyfikacji/ewaluacji PPKZ obowiązywała żelazna dyscyplina co do zasady, kwalifikacja pełna w każdym zawodzie szkolnym dla:
- Zasadniczej Szkoły Zawodowej powinna być przypisana do poziomu III PRK (dotyczy to także projektowanego ustroju szkolnego BS I);- Technikum powinna być przypisana do poziomu IV PRK (dotyczy to czteroletniego, jak i projektowanego ustroju szkolnego pięcioletniego cyklu kształcenia jak i BS II).
Jeżeli eksperci weryfikujący PPKZ w zawodach z 2012 roku przy przypisywaniu poziomów PRK stwierdzili, że zapisy efektów kształcenia wskazywały na poziom wyższy PRK niż jest wymagany powinni takie efekty modyfikować tak, aby dostosować do właściwych poziomów PRK. Zaznaczam, że autorzy przy opracowywaniu PPKZ w 2009/2010 roku nie mieli tak szerokiej wiedzy jaką mają obecnie na temat charakterystyk poziomów PRK.
Trzymając się wyżej wymienionej jednoznacznej zasady uniknie się niepotrzebnych kłopotów w postaci dodatkowo weryfikujących rozporządzeń do rozporządzeń oraz niepotrzebnych pomyłek przy przypisywaniu poziomów PRK.Przypisywanie kwalifikacji pełnej do poziomu IV PRK dla - ZSZ (BSI) lub do V PRK - technikum, SP (BSII) jest skutkiem nadinterpretacji efektów uczenia się w kwalifikacjach tzn. niedostatecznego uwzględnienia kontekstu kształcenia oraz egzaminowania". Istnieje duże prawdopodobieństwo niewłaściwego przypisywania poziomów PRK do zawodów w modyfikowanych podstawach programowych czego powinno się uniknąć.
Konfederacja Lewiatan, 26 stycznia 2017 r.
KL/39/19/2838/SW/DB/2017
