Polityka prorodzinna państwa

2001-04-30

Polityka prorodzinna państwa

Polityka prorodzinna państwa realizowana jest w większości krajów
Europy Zachodniej w odpowiedzi na procesy starzenia się społeczeństwa. W
Polsce obecnie na rynek pracy wchodzi wyż demograficzny lat
osiemdziesiątych, ale wg prognoz demograficznych za kilka lat rozpocznie
się proces starzenia się społeczeństwa polskiego. Według badań Instytutu
Polityki Społecznej UW młodzież odkłada decyzję o założeniu rodziny i
posiadaniu dzieci m.in. ze względu na ryzyko bezrobocia. Dlatego najlepszą
receptą na poprawę sytuacji demograficznej i zwiększenie przyrostu
demograficznego jest poprawa sytuacji na rynku pracy.
W ramach prowadzenia polityki pro rodzinnej Polska posiada system ochrony
pracy kobiet, urlopy, zasiłki macierzyńskie i wychowawcze. Te pierwsze
przysługują obecnie matce, choć pojawił się projekt, aby część urlopu
macierzyńskiego mógł wykorzystać ojciec (Poparła go nasza Konfederacja). Z
urlopów wychowawczych mogą korzystać obydwoje rodzice, a kryterium
przyznania prawa do zasiłku wychowawczego uzależnione jest od dochodów
rodziny.
Kryterium dochodowe dotyczy także zasiłków rodzinnych.
Polska posiada także i to od ponad 20 lat, Fundusz alimentacyjny, który
wypłaca świadczenia kobietom, które nie mogą odzyskać alimentów od ojca
dziecka.
Oceniając polskie rozwiązania na tle rozwiązań europejskich można
stwierdzić, że Polska posiada jedne z najdłuższych urlopów macierzyńskich
i wychowawczych w Europie. Natomiast świadczenia, zwłaszcza (zasiłki
rodzinne) są rzeczywiście niskie, ale to generalny problem świadczeń
socjalnych w naszym kraju.
Pomysł przyznania świadczeń rodzicowi, który pozostając w domu zajmuje się
wychowywaniem dzieci może okazać się zabójczy dla tak skromnego i tak
obciążonego budżetu państwa. Powstaje pytanie, czy służy on rodzinie.
Tylko system niemiecki w Europie konserwatywnie (według zasady: Kinder,
Kirche, Kuche) preferuje system świadczeń dla jednego z współmałżonków (z
reguły kobiet), który zajmuje się wychowywaniem dziecka. Pozostałe kraje
wspierają raczej aktywność zawodową obojga rodziców rozbudowując system
instytucji opiekuńczo - wychowawczych (żłobków, przedszkoli, placówek
opiekuńczych). Rozwiązania te podmiotowo traktują obydwoje współmałżonków,
pozwalając dokonać wyboru pomiędzy realizowaniem się w rodzinie, czy też
łączenia funkcji rodzinnych z aktywnością zawodową. Dodatkowo ta druga
koncepcja prorodzinnej polityki państwa służy tworzeniu wielu nowych
miejsc pracy (zwłaszcza w usługach), co może być jednym z elementów
prozatrudnieniowej obok prorodzinnej polityki państwa - obydwie funkcje są
zapisane w Konstytucji RP. Powinniśmy raczej wspierać aktywność zawodową
kobiet, rozwijać elastyczne formy zatrudnienia, prace na zastępstwo, po to
by poprawić ich sytuację na rynku pracy.

opr. Jacek Męcina,
wicedyrektor Departamentu Stosunków Pracy

Opinia przygotowana w kwietniu 2001r., w związku z projektami nowelizacji
ustaw o zasiłku rodzinnym i Kodeksu pracy.