Informacja o pracach Sejmu nad pakietem ustaw o działalności ubezpieczeniowej z dn. 13.03.03. Streszczenie poprawek PKPP

2003-03-13

Informacja o pracach Sejmu nad pakietem ustaw o działalności ubezpieczeniowej z dn. 13.03.03. Streszczenie poprawek PKPP

W dniu 13 marca br. w Sejmie RP odbyło się drugie czytanie projektów
ustaw ubezpieczeniowych. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych
przedstawiła poseł Anna Filek. Opozycja poddała totalnej krytyce te zapisy
ustawy o działalności ubezpieczeniowej, których zmianę postulowała PKPP od
samego początku prac parlamentarnych, a które można podzielić na trzy
grupy tematyczne:

1. Podatki - opodatkowanie niektórych dochodów z odszkodowań - art. 17 i
art. 249 - które wszyscy występujący posłowie zgodnie ocenili jako
niekonstytucyjne.
2. Nadzór - zgoda organu na powołanie dwóch członków Zarządu - art. 27
ust. 5, propozycja zastapienia zgody powiadomieniem o powołaniu każdego
członka zarządu; nadawanie rygoru natychmiastowej wykonalności przez organ
nadzoru - art. 218 ust. 3 - propozycja kolegialności wydawania takiej
decyzji; obowiązek informowania organu nadzoru o terminach walnych
zgromadzeń, rad nadzorczych, prawo delegowania przedstawicieli organu
nadzoru do udziału w posiedzeniach organów zakładu ubezpieczeń - art. 226
ust. 1 i 2 - propozycje poprawek, które dopuszczają przedstawicieli
KNUiFE tylko do walnych zgromadzeń; uprawnienie organu nadzoru w zakresie
wydawania zaleceń - art. 224 - posłowie uznali te zapisy za niejasne,
proponując poprawki zmierzające do wyjaśnienia, kiedy zalecenie staje się
decyzją w myśl Kpa.
3. Współpraca z ZOZ-ami - prawo pobierania opłat przez zakłady opieki
zdrowotnej za udzielenie informacji zakładom ubezpieczeń (co podniosłoby
koszty działalności ubezpieczeniowej, a w konsekwencji - opłaty
konsumentów) - propozycje skreślenia odpłatności albo przypilnowania
rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia w tym zakresie, w celu minimalizowania
kosztów.

Projekty ustaw trafią ponownie do Komisji Finansów, gdzie prawdopodobnie
można spodziewać się nowego stanowiska Ministerstwa Finansów.

Poniżej przedstawiamy streszczenie propozycji PKPP:



PROPOZYCJE POPRAWEK PKPP
DO PROJEKTU USTAWY O DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ (w odniesieniu do
druku nr 1270 - sprawozdanie komisji finansów publicznych)
streszczenie

Uwagi zasadnicze

PODATKI

1. Opodatkowanie niektórych dochodów z odszkodowań
(Art. 17 i art. 249) - propozycja PKPP: skreślić.

WSPÓŁPRACA Z ZOZ

2. Prawo pobierania opłat przez zakłady opieki zdrowotnej za udzielanie
informacji zakładom ubezpieczeń (podniesienie kosztów działalności
ubezpieczeniowej),
Art. 22 ust. 1 - propozycja PKPP skreślić słowo "odpłatnie".

3. Normatywne określane zakresu informacji o osobach, na rzecz których ma
być zawarta umowa ubezpieczenia (ustawa przewiduje delegacje w tym
zakresie dla ministra zdrowia)

Zasadą powinno być, iż zakład ubezpieczeń otrzymuje za zgodą klienta
wszystkie informacje - to do niego powinna należeć decyzja, które
informacje mają znaczenie dla indywidualnej oceny bądź to ryzyka
ubezpieczeniowego bądź to zasadności roszczenia. Jest przy tym oczywiste,
że w razie wejścia w życie powyższego przepisu w proponowanym brzmieniu,
Minister właściwy do spraw zdrowia wydając rozporządzenie będzie musiał
posłużyć się w rozporządzeniu pojęciami nieostrymi, co będzie stwarzać
możliwość ich niejednolitej interpretacji.
Art. 22 ust. 6 - propozycja PKPP skreślić wyrazy "zakres i".

NADZÓR

4. Zgoda organu nadzoru nad powołaniem dwóch członków Zarządu (dlaczego
dwóch ?)
Propozycja PKPP - art. 27 ust. 5 - zastąpienie zgody powiadomieniem o
powołaniu każdego członka zarządu
"Zakład ubezpieczeń jest każdorazowo obowiązany zawiadomić organ nadzoru o
powołaniu członka zarządu w terminie 14 dni od dnia powołania. W
zawiadomieniu zakład ubezpieczeń przedstawia dokumenty potwierdzające
spełnianie przez członka zarządu wymagań określonych w ust. 2."

5. Członkowie Zarządu cd
Propozycja PKPP - zastąpienie zgody organu nadzoru - sprzeciwem organu
nadzoru
Art. 27 ust. 6 powinien brzmieć:
"6. Organ nadzoru może w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia,
o którym mowa w ust. 5, zgłosić w drodze decyzji sprzeciw co do powołania
członka zarządu, jeżeli nie spełnia on wymagań określonych w ust. 2."
Konstrukcja preferowana w postępowaniu organu nadzoru według PKPP to
wyrażanie sprzeciwu, a nie wydawanie zezwolenia. Przykładem jest
wprowadzenie przepisów dotyczących nabywania pakietów akcji - po
wstąpieniu do Unii Europejskiej wejdą w życie przepisy zakładające
wyrażenie sprzeciwu w miejsce wydawania zezwolenia na nabycie akcji
zakładów ubezpieczeń.

6. Członkowie Zarządu cd. skutki braku wydania zgody przez organ nadzoru

Propozycja PKPP - Art. 27 ust. 7-9 - skreśla się.

7. Zatwierdzanie zmian w statucie przez organ nadzoru

Propozycja PKPP - zatwierdzanie tylko niektórych zmian - Art. 32 ust. 2 -
skreślić pkt 3-4, 6 i 8.

8. Uprawnienia organu nadzoru - wprowadzenie zarządu komisarycznego

Propozycja PKPP - Art. 191 ust. 1 pkt 3 - skreślić.

Przepis ten daje zbyt szerokie uprawnienia organowi nadzoru. Ze względu na
szereg niezdefiniowanych i nieokreślonych w ustawie pojęć: "prawidłowe
stosunki finansowe", "zagrożenie wypłacalności" przepis ten jest bardzo
niejasny i daje zbyt wiele możliwości uznaniowej interpretacji. Nie jest
bowiem określone co rozumie się poprzez "inny przypadek zagrożenia
wypłacalności zakładu ubezpieczeń". Natomiast ustanowienie zarządu
komisarycznego jest niezwykle dolegliwą sankcją, ingerującą w istnienie
osoby prawnej i naszym zdaniem powinno być stosowane wyłącznie w
sytuacjach stanowiących realne zagrożenie, a przede wszystkim
enumeratywnie wyliczonych. W przeciwnym razie dopuszczony znaczny margines
dowolności stawia pod znakiem zapytania praktyczne funkcjonowanie zasady
praworządności.

9. Nadawanie przez organ nadzoru decyzjom rygoru natychmiastowej
wykonalności

Propozycja PKPP Art. 218 ust. 3 - skreślić

Brak podstaw do tak znaczącego a jednocześnie tak nieprecyzyjnego
rozszerzenia uprawnień organu nadzoru. Nadanie decyzji rygoru
natychmiastowej wykonalności powinno następować tylko w przypadkach
określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego. Trzeba pamiętać, że
rygor taki w praktyce czyni iluzorycznym wszelkie możliwości kontestowania
decyzji w trybie administracyjnym i sądowym, a skutki błędnie wydanej
decyzji są w przypadku instytucji finansowej nieodwracalne. Uwaga ta
dotyczy też art. 190 ust. 6
Podobnie jak pod rządami obecnie obowiązującej ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, tak i projekt ustawy o działalności ubezpieczeniowej
stanowi, iż postępowanie przed organem nadzoru toczy się w trybie Kodeksu
Postępowania Administracyjnego.
Zgodnie z art. 108 Kodeksu Postępowania Administracyjnego, decyzji, od
której służy odwołanie może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności
z urzędu lub na wniosek. Jednakże rygor natychmiastowej wykonalności może
być nadany w ściśle określonych sytuacjach, tzn., gdy jest to niezbędne ze
względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo gospodarstwa
narodowego bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo
ważny interes strony.

10. Uprawnienia organu nadzoru w zakresie wydawania zaleceń

Propozycja PKPP - w Art. 224 po słowach "może wydawać" dodać: "w drodze
decyzji".

Obecne brzmienie przepisu daje organowi możliwość ingerowania w
działalność zakładu ubezpieczeń w drodze nie podlegającej kontroli
administracyjnej i sądowej. W sposób rażący pogarsza to sytuację zakładów
ubezpieczeń w postępowaniu administracyjnym.

11. Uprawnienia organu nadzoru: nakaz rozwiązania niektórych umów

Propozycja PKPP Art. 225 - skreślić.

Zbyt daleko idące uprawnienie dla organu nadzoru. Wprowadzenie tego
przepisu będzie oznaczać w praktyce możliwość tzw. "ręcznego sterowania"
prowadzeniem działalności przez zakład ubezpieczeń. Organ nadzoru będzie
dysponować szeregiem możliwości wpływania na funkcjonowanie zakładu
ubezpieczeń w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa lub działania w
sposób sprzeczny z interesami osób ubezpieczonych. Natomiast projektowany
przepis będzie oznaczać podejmowanie decyzji, jakie są wykonywane przez
organy statutowe zakładu ubezpieczeń i za których podjęcie organy te
(zwykle zarząd) ponoszą określoną odpowiedzialność w tym cywilną i karną.
.
12. Obowiązek informowania organu nadzoru o terminach walnych zgromadzeń,
rad nadzorczych; prawo delegowania przedstawiciela organu nadzoru do
udziału w posiedzeniach organów zakładu ubezpieczeń

Stanowisko PKPP - Art. 226 ust. 1 i 2 - skreślić.

Zbyt daleko idące uprawnienie dla organu nadzoru. Organ nadzoru ma inne
możliwości skutecznego komunikowania się z organami zakładów ubezpieczeń.
Proponowany przepis stawia w praktyce organ nadzoru w pozycji jeszcze
jednego organu zakładu ubezpieczeń, co jest sprzeczne z zasadą oddzielenia
nadzoru zewnętrznego od nadzoru wewnętrznego.
Ponadto należy podkreślić, że na posiedzeniu rady nadzorczej mogą być
omawiane kwestie poufne dla spółki i jej akcjonariuszy. Przekazanie ich
osobom trzecim, spoza struktury spółki, może oznaczać zagrożenie w wielu
sytuacjach dla jej interesów. Należy podkreślić, że osoby zatrudnione w
nadzorze ubezpieczeniowym zmieniają miejsce zatrudnienia i informacje,
dotyczące strategicznych planów lub działań spółki, mogą zostać przekazane
konkurencji. Niewielkie są natomiast możliwości dochodzenia ewentualnych
odszkodowań w sytuacjach wymienionych powyżej. Wydaje się, że
wystarczające są kompetencje organu nadzoru do żądania zwoływania
posiedzeń organów spółki i zapewnienia możliwości zaprezentowania
stanowiska odnośnie sytuacji, która zdaniem nadzoru wymagała podjęcia
takiego kroku.
Chcemy podkreślić, że krytykowane przepisy nie zawierają określenia, kiedy
nadzór może skorzystać z uprawnienia uczestnictwa w posiedzeniu. Zatem nie
ma być to związane z określonym postępowaniem Spółki (np. zagrożenie
wypłacalności), lecz zezwala się na całkowitą dowolność organu nadzoru, co
do samego uczestnictwa, jak również osób, które mogą uczestniczyć w
posiedzeniu jako przedstawiciele organu nadzoru.

13. Cofanie zezwoleń zakładom, które uzyskały zezwolenie przed wejściem w
życie ustawy i nie rozpoczęły działalności w zakresie określonych grup
ubezpieczeń

stanowisko PKPP - Art. 258 ust. 2 - skreślić.

Nieprowadzenie przez zakład ubezpieczeń działalności mimo posiadanego
zezwolenia nie stanowi zagrożenia dla osób ubezpieczonych. Wiele zakładów
które przeszły żmudną procedurę licencyjną, oczekuje z rozpoczęciem
działalności na poprawę sytuacji rynkowej. Brak uzasadnienia dla
stosowania w stosunku do nich sankcji przez organ nadzoru, który jest
przecież na bieżąco informowany o działaniach zakładu ubezpieczeń.
Art. 258 projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej ma charakter
przejściowy i reguluje sytuacje, kiedy to zezwolenie na prowadzenie
działalności ubezpieczeniowej zostanie wydane na podstawie jeszcze
obowiązującej ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W celu uniknięcia
wątpliwości interpretacyjnych wskazane jest dodanie ust. 3 o następującej
treści: ?Ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do zakładów ubezpieczeń,
prowadzących działalność na podstawie ustawy, o której mowa w art. 275, a
które wystąpiły o zezwolenie na rozszerzenie działalności przed dniem
wejścia w życie ustawy".

Pozostałe uwagi

DEFINICJA

1. Art. 3 ust. 1 - definicja działalności ubezpieczeniowej
Propozycja PKPP - zmiana definicji

AKTUARIUSZE

2. Obowiązki aktuariusza

Propozycja PKPP - Art. 161 ust. 1 pkt 2 i 5 skreślić.

Aktuariusz nie ma kwalifikacji do ustalania wartości składników
zaliczanych do środków własnych ani do kontroli aktywów stanowiących
pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Zgodnie z przepisami zajmuje
się on matematyką ubezpieczeniową, finansową i statystyką a nie
zagadnieniami księgowymi czy finansowymi, należącymi do innego pionu
zakładu ubezpieczeń, a w końcu do zarządu zakładu ubezpieczeń. Przepis ten
nakładałby zatem na aktuariusza obowiązki, których nie jest on w stanie
spełnić.

3. Powoływanie aktuariuszy przez Zarząd

Propozycja PKPP - art. 161 ust.3-6 skreślić.

4. Art. 167 ust. 2-7 Egzaminy aktuariuszy

Propozycja PKPP - skreślić.

Materia objęta tymi przepisami powinna być uregulowana w rozporządzeniu o
którym mowa w art. 168. Brak potrzeby by tak szczegółowe regulacje
znalazły się w ustawie mającej charakter ogólny.

NADZÓR

5. Program Naprawczy

Propozycja PKPP - Art. 189 ust. 8 - skreślić.

6. Art. 190 ust. 1 pkt 4 - Propozycja PKPP skreślić.

Poprawka jest konsekwencją skreślenia art. 189 ust. 8.