Rozmowy o Europie wielu prędkości

2017-03-07

Niebezpieczny dla Polski scenariusz rozwoju UE nabiera tempa. 1 marca br. opublikowane zostały propozycje Komisji Europejskiej co do przyszłości UE27. Jeaun-Claude Juncker, Przewodniczący Komisji Europejskiej, nie krył swego poparcia dla opcji nr 3, czyli Unii dopuszczającej wzmocnioną współpracę w wybranych dziedzinach. Poparli go ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji, którzy tego samego dnia ogłosili, że tę opcję będą forsowali na szczycie w Rzymie, 25 marca br. Przychylnie wypowiedział się na ten temat także premier Malty, sprawującej obecnie Prezydencję UE.

6 marca 2017 w Wersalu odbył się nieformalny szczyt  przywódców trzech krajów założycielskich Wspólnoty (Francji, Niemiec i Włoch) oraz Hiszpanii. Zadeklarowano, że „jedność nie oznacza jednolitości" i że kraje chcące zacieśniać współpracę w wybranych dziedzinach nie powinny być blokowane przez kraje, które jej sobie nie życzą. Jako dziedziny „zróżnicowanej współpracy" podano obronność, strefę euro, harmonizację podatkową i społeczną, kulturę i sprawy młodzieży.    

Jest to ewidentnie przygotowywanie gruntu do dyskusji na ten temat na szczycie w Brukseli w dniach 9-10 marca, a potem 25 marca w Rzymie i do obrania kierunku rozwoju UE po Brexit.

Co „zróżnicowana współpraca" może oznaczać w praktyce?

• Brak przejrzystych procesów decyzyjnych w wyniku podzielenia krajów członkowskich na podgrupy „tematyczne";
• Różne prawa dla obywateli w zależności od miejsca zamieszkania;
• Nowe propozycje legislacyjne wynikające z przewidzianego na koniec kwietnia br. Europejskiego Filaru Społecznego (Europen Social Pillar of Social Rights) w takich obszarach jak:

• równe szanse i dostęp do rynku pracy (np. dostęp i finansowanie szkoleń zawodowych i nauki przez całe życie, wsparcie w poszukiwaniu zatrudnienia);
• sprawiedliwe warunki pracy (np. regulacje mające na celu zapewnienie odpowiedniej równowagi między prawami i obowiązkami pracowników i pracodawców, europejska definicja pracownika, europejski dochód minimalny);
• odpowiedni i stabilny system ubezpieczeń społecznych (np. dostęp do opieki zdrowotnej czy zasiłków społecznych, w tym opieki na dziećmi).   

• Różne rozwiązania podatkowe w zależności od przynależności (bądź nie) kraju członkowskiego do grupy krajów ujednolicających swe systemy podatkowe, co może wpływać na koszty świadczenia usług lub eksportu z kraju nie objętego tym systemem (np. Polska) do kraju w nim uczestniczącego (np. Niemcy);   
• Różne rozwiązania prawne dotyczące pracowników z krajów o wzmocnionej współpracy w zakresie praw społecznych (np. w zakresie dostępu do szkoleń, zasiłków społecznych, przenośności praw pracowniczych w przypadku zatrudnienia w różnych krajach) w stosunku do pracowników z krajów spoza tej grupy. 
• Różne pozycje negocjacyjne z Wielką Brytanią w zależności od przynależności lub nie do grupy krajów o wzmocnionej współpracy, np. można sobie wyobrazić zawarcie umowy o wolnym przepływie pracowników* między Wielką Brytanią i wybraną grupą krajów UE, które zdecydują się na pogłębioną współpracę w zakresie praw społecznych oraz umowy bilateralne Wielkiej Brytanii z pozostałymi krajami UE, które w tej wzmocnionej współpracy udziału nie wezmą.  

* „Wolny przepływ osób („free flow of people") już zastąpił w narracji rządu brytyjskiego swobodę przemieszczania się osób („free movement of persons") i ma na celu zapewnienie, że Wielka Brytania nie utrudnia przyjazdu i zamieszkania w niej tym osobom, których kwalifikacje są potrzebne na brytyjskim rynku pracy.