NOWELIZACJA USTAWY CIT

2007-11-03

Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych został opracowany przez Radę Podatkową przy PKPP Lewiatan pod kierunkiem Tomasza Szczepanika, przewodniczącego Grupy Roboczej Podatki Dochodowe.

1. Organizacja projektu
Zgodnie z planem pracy Rady Podatkowej przyjętym w 2006 r. r. podjęto pracę nad przygotowaniem małej nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Prace toczyły się w ramach Grupy Roboczej CIT/PIT w okresie od grudnia 2006 r. do czerwca 2007 r.
Pracami kierował Tomasz Szczepanik, stały przewodniczący Grupy Roboczej CIT/PIT, doradca podatkowy, dyrektor w PricewaterhouseCoopers.

2. Cele projektu
Zasadniczym zadaniem, które Rada postawiła sobie w 2006 r. jest doprowadzenie do uchwalenia nowych ustaw o podatkach dochodowych, wg nowej koncepcji polegającej m.in. na rozdzieleniu podatku dochodowego od przedsiębiorców (osób fizycznych i prawnych) od podatku dochodowego z pozostałych źródeł przychodów.

Z uwagi na to, że koncepcja napisania i uchwalenia nowych ustaw o podatkach dochodowych może zostać zrealizowana po okresie ok. 3 lat (rok na prace studialne, rok na pisanie projektu i rok na proces legislacyjny), projekt małej nowelizacji CIT jest propozycją odpowiadającą potrzebom dnia dzisiejszego, zmierzającą do poprawy sytuacji podatników – przedsiębiorców w niezbędnym zakresie, i znacząco obniżającą ryzyka podatkowe związane z prowadzeniem działalności. Projekt nie odnosi się do kwestii stawek podatkowych.

3. Zakres nowelizacji
Nowelizacja obejmuje:

 regulacje z zakresu grup kapitałowych;
 regulacje z zakresu leasingu;
 regulacje z zakresu kredytów (pożyczek) z klauzulą waloryzacyjną;
 regulacje z zakresu niedostatecznej kapitalizacji;
 regulacje w zakresie wybranych zagadnień z obszaru restrukturyzacji działalności;

Grupy kapitałowe

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera regulacje dotyczące tworzenia i funkcjonowania grup kapitałowych, jednak ich restrykcyjność powoduje, iż w praktyce przepisy te w zasadzie nie są w szerszym stopniu wykorzystywane (wg danych MF zarejestrowanych jest obecnie 13 podatkowych grup kapitałowych). Uzyskanie jak i utrzymanie statusu podatkowej grupy kapitałowej jest obwarowane szczególnymi wymogami ustawowymi, w tym między innymi w zakresie: wysokich wymogów kapitałowych, obowiązku udziału spółki dominującej w kapitale zakładowym spółek zależnych, braku zaległości podatkowych w spółkach tworzących grupę kapitałową, obowiązku zgłoszenia do naczelnika urzędu skarbowego umowy grupy kapitałowej na najmniej 3 miesiące przed rozpoczęciem roku podatkowego przyjętego przez grupę, osiągnięcia przez grupę za każdy rok podatkowy co najmniej 3% udziału dochodów w przychodach, brakiem powiązań pomiędzy grupą a innymi podatnikami podatku dochodowego niewchodzącymi w skład grupy, skutkujących zastosowaniem regulacji w zakresie cen transferowych, brakiem możliwości rozszerzenie umowy na inne spółki po jej rejestracji. Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują również możliwości rozliczania strat podatkowych zarówno po okresie obowiązywania umowy jak i po utracie statusu podatkowej grupy kapitałowej.

Zmiany zaproponowane w tym zakresie w projekcie, mają na celu usunięcie wyżej wymienionych ograniczeń przy jednoczesnym wydłużeniu okresu obowiązywania umowy o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej do 5 lat.

Leasing

Lepsza i bardziej elastyczna regulacja podatkowa leasingu leży nie tylko w interesie firm leasingowych, ale również sprzyjać będzie leasingobiorcom oraz innym podmiotom uczestniczącym w transakcjach leasingowych.

Zmiany zaproponowane w projekcie w odniesieniu do leasingu skupiają się na trzech głównych zagadnieniach: a) przychodu z tytułu przedterminowego rozwiązania umów, b) ponownego leasingu, c) użytkowania wieczystego jako przedmiot umowy leasingu. Projekt zawiera również kilka zmian systematyzujących i porządkujących.

W zakresie przychodu z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy leasingu wiele kontrowersji budzi obecnie konieczność rozpoznawania przychodów należnych w związku z postawieniem rat leasingowych w stan natychmiastowej wymagalności. Wynika to z faktu, iż w wielu przypadkach należności takie nigdy nie zostaną ściągnięte, zaś uprawdopodobnienie ich nieściągalności jest bardzo czasochłonne i kosztowne.

W odniesieniu do ponownego leasingu kwestią, która znacznie utrudnia prowadzenie działalności leasingowej jest obecny kształt kryteriów klasyfikacyjnych umów leasingu operacyjnego – które m.in. odnoszą się do relacji pomiędzy sumą opłat ustalonych w umowie leasingu a wartością początkową przedmiotu leasingu (suma opłat musi być co najmniej równa bądź wyższa od tej wartości początkowej), niezależnie od tego, czy przedmiotem leasingu mają być nowe, czy też ponownie leasingowane środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne. W przypadku ponownej umowy dotyczącej rzeczy, która była uprzednio przedmiotem leasingu operacyjnego, spełnienie powyższego kryterium jest w praktyce bardzo często niemożliwe (w związku z realną utratą wartości tej rzeczy, podczas, gdy jej wartość początkowa w rejestrze środków trwałych finansującego pozostaje niezmienna).

W odniesieniu do użytkowania wieczystego jako przedmiotu umowy leasingu problem stanowi fakt, iż w obecnym brzmieniu przepisów, prawo wieczystego użytkowania gruntów nie może być przedmiotem umowy leasingu, o której mowa w art. 17i ustawy.

Zmiany zaproponowane w projekcie, mają na celu usunięcie wyżej wymienionych ograniczeń.

Kredyty z klauzulą waloryzacyjną w walutach obcych

Kolejnym zagadnieniem tematycznym objętym niniejszą propozycją nowelizacji jest problematyka kredytów (pożyczek) z klauzulą waloryzacyjną w walutach obcych. Obowiązujące regulacje w tym zakresie budza wiele kontrowersji z uwagi na fakt, iż różnica pomiędzy kwotą otrzymanego / zwróconego kredytu (pożyczki), a kwotą tego kredytu (pożyczki) z dnia zwrotu / otrzymania - zgodnie z dominującą linią orzecznictwa - nie stanowi kategorii podatkowej. Tego rodzaju podejście w sposób nieuzasadniony różnicuje sytuacją podatkową kredytodawców (pożyczkodawców) / kredytobiorców (pożyczkobiorców) w zależności od tego czy kredyt (pożyczka) została udzielona / zaciągnięta w walucie obcej czy też w złotych z klauzulą waloryzacyjną.

Proponuje się, aby różnica pomiędzy kwotą otrzymanego / zwróconego kredytu (pożyczki) z klauzulą waloryzacyjna, a kwotą tego kredytu (pożyczki) z dnia zwrotu / otrzymania stanowiła odpowiednio przychód / koszt podatkowy, analogicznie jak w sytuacji kredytów (pożyczek) walutowych.

Niedostateczna kapitalizacja

Przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 60 i w art. 16 ust.1 pkt 61 ustawy od wielu lat budzą szereg wątpliwości interpretacyjnych, w szczególności w zakresie sposobu wyliczania odsetek nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów.
Jednocześnie w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest definicji zadłużenia dla potrzeb problematyki niedostatecznej kapitalizacji. Stąd w praktyce organy podatkowe nadawały temu pojęciu bardzo szerokie znaczenie tj. oprócz zadłużenia z tytułów, o których mowa w art. 16 ust. 7b ustawy, uwzględniały również zadłużenie z innych tytułów np. z tytułu płatności handlowych, instrumentów pochodnych itd. – co w pewnym stopniu wypaczało sens regulacji w zakresie niedostatecznej kapitalizacji. Ponadto powiązanie dopuszczalnego przez ustawodawcę zadłużenia z kapitałem zakładowym w istotny sposób odbiega od standardów przyjętych przez państwa OECD.
Dla usunięcia powyższych wątpliwości zaproponowano m.in. zdefiniowanie pojęcia zadłużenia dla potrzeb niedostatecznej kapitalizacji, uwzględnienie przy określeniu stosunku zadłużenia do kapitału również otrzymane przez spółkę dopłaty oraz nadwyżkę ponad wartość nominalną udziałów i akcji, ograniczenie zakresu stosowania przepisów do bezpośrednich wspólników spółek oraz udziałowców tych bezpośrednich wspólników, określenie wzoru dla potrzeb obliczenia kwoty odsetek nie stanowiących kosztu uzyskania przychodów ze względu na przekroczenie limitu zadłużenia.

Restrukturyzacja działalności

Wśród zmian zaproponowanych w zakresie restrukturyzacji działalności zaproponowane modyfikacje dotyczą:

a) dochodu z udziału w zyskach osób prawnych (m.in. określenie dochodu w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w osobową, doprecyzowanie, w jakim stopniu majątek spółki przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego może być uznany za dochód wspólnika, zaliczenie pożyczek partycypacyjnych do katalogu dochodów z udziału w zyskach osób prawnych);
b) wydatków na nabycie lub objęcie udziałów w spółkach kapitałowych (proponowana zmiana ma na celu doprecyzowanie przepisów o „wydatkach na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji” poprzez wyeliminowanie wątpliwości, które z kosztów pośrednio związanych z takim nabyciem lub objęciem nie stanowią kosztu w momencie ich poniesienia)
c) wnoszenia wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych (w odniesieniu do wnoszenia wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych proponowana zmiana ma na celu ułatwienia inwestowania w spółki poprzez zastąpienie w przepisach określających przychód wspólnika z tytułu wniesienia wkładu niepieniężnego wartości nominalnej otrzymanych za taki wkład udziałów na wartość emisyjną tych udziałów)
d) zmian porządkujących w przepisach dotyczących amortyzacji (definicja składników majątku; definicja zaprzestania działalności; problem ulepszenia środków trwałych; problem ujawnienia wartości niematerialnych i prawnych; zagadnienie strat w inwestycjach w obcych środkach trwałych).



Rada Podatkowa jest organem doradczym PKPP Lewiatan, skupiającym ponad 100 menedżerów odpowiedzialnych w firmach członkowskich za podatki i finanse oraz doradców podatkowych z renomowanych firm doradczych. Członkowie Rady reprezentują 23 branże. Rada oprócz funkcji korporacyjnych stanowi platformę środowiskową dla osób zajmujących się prawem podatkowym.

Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych został opracowany przez Radę Podatkową przy PKPP Lewiatan pod kierunkiem Tomasza Szczepanika, przewodniczącego Grupy Roboczej Podatki Dochodowe.

Autorzy głównych propozycji: Sławomir Krempa, Tomasz Nowak, Grzegorz Podgórski, Adrian Podhorodecki, Tomasz Szczepanik, Anna Sztuba, Dariusz Trzeciak, Wojciech Wach.


Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
3 października 2007 r.