Migracja pracowników – szansa czy zagrożenie?

2008-02-14

Blisko połowa dużych i średnich polskich przedsiębiorstw potwierdza, że traci część przychodów z powodu braku pracowników. Rok wcześniej problem ten dotyczył co czwartej badanej firmy – wynika z drugiej edycji raportu Firmy Doradczej KPMG „Migracja Pracowników – szansa czy zagrożenie?”, wydanego przed Pierwszym Kongresem Pracodawców. Zjawisko braku kadr nasiliło się w ubiegłym roku w Polsce, w porównaniu z rokiem 2006. Trend ten może się utrzymywać przez co najmniej dwa najbliższe lata – twierdzą eksperci Firmy Doradczej KPMG.

Blisko połowa firm potwierdza, że traci część przychodów z powodu braku pracowników. Rok wcześniej problem ten dotyczył co czwartej badanej firmy.Najbardziej poszukiwane są osoby z wykształceniem zawodowym i średnim kierunkowym.

Obserwuje się natomiast zmniejszenie odpływu specjalistów i inżynierów. Może to oznaczać, że w ostatnim roku przedsiębiorstwa podjęły działania, które spowodowały zmniejszenie fali migracji w tej grupie.

Większość firm uważa, że podwyżki płac rzędu 10-30% będą w stanie zatrzymać pracowników w kraju. Podwyżki stanowią jednak jedynie tylko część koniecznych działań, które będę musiały podjąć przedsiębiorstwa, a w szczególności działy Zarządzania Zasobami Ludzkimi, aby na polskim rynku nie brakowało rąk do pracy.

Aby zbadać wpływ migracji pracowników na polski rynek pracy Firma Doradcza KPMG jesienią 2007 roku przeprowadziła badanie wśród ponad 300 dużych i średnich przedsiębiorstw z branży energetyka i paliwa, handel i usługi, produkcja dóbr przemysłowych i produkcja dóbr konsumpcyjnych. Była to druga edycja badania, pierwsza powstała w roku 2006. Dzięki porównaniu wyników obydwu edycji, prezentujemy, jak ewoluował problem odpływu polskich pracowników za granicę na przestrzeni ostatnich 24 miesięcy.

Wpływ braku kadr na rozwój i wyniki finansowe przedsiębiorstw
Prawie 60% firm biorących udział w badaniu potwierdza, że w 2007 roku bezpośrednio odczuło brak kandydatów do pracy – w porównaniu do 52% w roku 2006. Problem ten dotyczy przedsiębiorstw działających na terenie całego kraju, ale najbardziej widoczny jest w Polsce Centralnej, najmniej na Mazurach i Ścianie Wschodniej. Warto zaznaczyć, że wyniki te są odwrotnie skorelowane ze stopą bezrobocia publikowaną przez GUS.
Na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy największy wzrost zjawiska niedoboru pracowników odnotowano w handlu i usługach - aż o 22 punkty procentowe.

Problemy z brakiem kadr przekładają się bezpośrednio na trudności w prowadzeniu podstawowej działalności operacyjnej oraz wyniki finansowe i rozwój firm. Wśród skutków niedoboru personelu respondenci wymieniają: konieczność wypłacania pracownikom wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (64%), wydłużony czas obsługi klienta (35%), a w co piątej firmie konieczność rezygnacji ze świadczenia niektórych usług. Niepokoi fakt, że 14% przedsiębiorstw twierdzi, że jest zmuszone do rezygnacji z udziału w niektórych przetargach, ograniczając tym samym swój rozwój. Problem ten dotyka szczególnie producentów dóbr przemysłowych.

Poszukiwani pracownicy z wykształceniem technicznym i zawodowym
Respondenci badania KPMG wskazali, że na rynku najbardziej brakuje osób z wykształceniem zawodowym (72%), średnim kierunkowym (71%) oraz wyższym (63%).

W roku 2007, w porównaniu do roku 2006, aż o 52 punkty procentowe wzrosło zapotrzebowanie na pracowników z wykształceniem zawodowym; o 21 z wykształceniem średnim kierunkowym (absolwenci techników i liceów kierunkowych) i tylko o 5 punktów procentowych z wykształceniem wyższym. Można przypuszczać, że brak kadry z wykształceniem zawodowym w dużej mierze jest skutkiem reformy szkolnictwa z roku 2001, kiedy to nastąpiła likwidacja szkół zawodowych. Przy czym problem niedoboru osób z wykształceniem zawodowym jest odczuwany w całej Polsce, ze szczególnym wskazaniem na Śląsk. Najbardziej dotyka on producentów dóbr przemysłowych (85%) i konsumpcyjnych (76%).

Wśród poszukiwanych zawodów wymieniani są wykwalifikowani pracownicy produkcji, o ściśle zdefiniowanej specjalizacji charakterystycznej dla danej branży, ale także osoby do wykonywania prostszych prac wymagających specyficznych umiejętności i doświadczenia, np. związanych z szyciem czy spawaniem.

W co czwartym przedsiębiorstwie brakuje pracowników administracyjnych (kadrowych, księgowych). Zapewne jest to spowodowane zwiększeniem zatrudnienia przez organizacje lokalne, ale może być też skutkiem tworzenia w Polsce Korporacyjnych Centrów Usług Wspólnych (Shared Services Centres).

Odnotowany wzrost zapotrzebowania na kadrę menedżerską może być spowodowany wyjazdami za granicę osób z wykształceniem i odpowiednim doświadczeniem, ale także dynamicznym rozwojem przedsiębiorstw na rynku lokalnym. Warto zauważyć, że w porównaniu do roku 2006, spadło zapotrzebowanie na specjalistów. Doświadczenia ostatnich lat, kiedy za granicę wyjeżdżała duża liczba m.in. informatyków i inżynierów, mogły spowodować, że firmy oferują obecnie atrakcyjniejsze warunki pracy, które skłaniają specjalistów do związania się z określonym pracodawcą, a tym samym pozostania w Polsce.

Raport w wersji PDF

Warszawa, 14 stycznia 2008 r.

Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu i październiku 2007 r. na reprezentatywnej próbie ponad 300 dużych (zatrudniających ponad 250 osób) i średnich ( zatrudniających od 100 do 250 osób) przedsiębiorstw działających na polskim ryku. Na potrzeby badania respondentów podzielono na cztery branże: energetyka i paliwa, handel i usługi, producenci dóbr przemysłowych oraz producenci dóbr konsumpcyjnych.

KPMG to międzynarodowa sieć firm świadczących usługi z zakresu audytu, podatków i doradztwa. KPMG zatrudnia 123 000 pracowników w 145 krajach. Niezależne firmy członkowskie sieci KPMG są stowarzyszone z KPMG International, podmiotem prawa szwajcarskiego. Każda z firm KPMG posiada odrębną osobowość prawną W Polsce KPMG działa od 1990 roku. Obecnie zatrudnia ponad 1 200 osób w biurach w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku i Katowicach.

Usługi w zakresie Zarządzania Kapitałem Ludzkim
KPMG posiada w Polsce zespół doradców specjalizujących się w obszarze Zarządzania Kapitałem Ludzkim (ZKL). Grupa ta świadczy usługi doradcze w zakresie budowania strategii ZKL, optymalizacji procesów biznesowych oraz budowania i usprawniania narzędzi wspierających ZKL. Specjalizuje się także w zagadnieniach związanych z systemami IT wspierającymi funkcję ZKL. Nasz zespół pomaga w każdej fazie życia systemu począwszy od jego wyboru, nadzoru nad wdrożeniem, po powdrożeniowe przeglądy dostosowania systemu do potrzeb przedsiębiorstwa. Zespół KPMG wykonuje również analizy rynku pracy oraz badania poświęcone zagadnieniom z obszaru ZKL. Dzięki temu KPMG może skutecznie wspierać klientów w całości zagadnień związanych z Zarządzaniem Kapitałem Ludzkim.

Bliższych informacji na temat raportu udzielają:
Leszek Wroński
Partner, Doradztwo Gospodarcze
e-mail: lwronski@kpmg@pl

Witold Jagiełło
Executive Consultant, Doradztwo Gospodarcze
e-mail: wjagiello@kpmg.pl

Eliza Durka
Manager, Marketing i Komunikacja
e-mail: edurka@kpmg.pl
Tel: 48 22 528 11 00


Ekspert PKPP Lewiatan ds. rynku pracy
Jacek Męcina – Doradca Zarządu PKPP Lewiatan
tel. 565-20-66
tel. 608-016-906
e-mail: jmecina@pkpplewiatan.pl