Apelujemy do Senatu o odrzucenie ustawy o wielkopowierzchniowych obiektach handlowych

2007-06-28

PKPP Lewiatan zaapelowała do Senatu o odrzucenie uchwalonej 11 maja 2007 r. ustawy o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. W opinii Lewiatana projekt jest niekorzystny dla handlowców, a jego zapisy są niezgodne z Konstytucją i prawem europejskim.

1. W przypadku wejścia w życie ustawy utworzenie sklepu o powierzchni przekraczającej zaledwie 400 m.kw. wymagać będzie uzyskania zezwolenia w drodze skomplikowanych, czasochłonnych i kosztownych procedur. Ustawa sparaliżuje tworzenie i funkcjonowanie nie tylko supermarketów i galerii handlowo-usługowych, ale wszelkich dziedzin handlu wymagających dużych powierzchni, jak salony samochodowe czy meblowe, sklepy sportowo-turystyczne, składy materiałów budowlanych, itp. Reglamentacja działalności handlowej stanie się regułą, a swoboda działalności gospodarczej w tym zakresie będzie wyjątkiem od tej reguły.

2. Nie ma racjonalnych przesłanek, aby kwestie dotyczące trybu wydawania zezwoleń na tworzenie obiektów handlowych regulować w ustawie szczególnej. Uważamy, że lokalizacja wszystkich obiektów budowlanych, w tym obiektów handlowych, powinna być uregulowana kompleksowo w jednej ustawie – ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Tworzenie szczególnych ustaw dla poszczególnych rodzajów obiektów rozbije spójność planowania przestrzennego. Na rynek pracy, stan środowiska naturalnego, bezpieczeństwo mieszkańców czy komunikację obiekty handlowe mają często mniejszy wpływ niż fabryki, zakłady utylizacji odpadów czy stadiony. Dlatego postulujemy, aby ewentualne korekty kryteriów lokalizacji obiektów handlowych wprowadzić do przygotowanej przez Ministerstwo Budownictwa nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
3. Ustawa wprowadza kolejny rodzaj zezwolenia, którego uzyskanie będzie niezbędne dla prowadzenia działalności gospodarczej. Propozycja ta jest sprzeczna z obietnicą rządu, który zapowiada zmniejszenie liczby zezwoleń i koncesji przy okazji nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w celu poszerzenia tejże swobody i zmniejszenia obciążeń biurokratycznych przedsiębiorców.
4. Konieczność uzyskiwania zezwoleń na prowadzenie obiektów handlowych ograniczy powstawanie i rozwój nowych przedsiębiorstw i to bez względu na pochodzenie kapitału, jak i branżę. Ponieważ przed uzyskaniem zezwolenia trzeba ponieść znaczne koszty i to bez gwarancji, że zezwolenie się uzyska, w szczególnie trudnej sytuacji znajdą się firmy bez silnego zaplecza finansowego, do których zalicza się znaczna część polskich przedsiębiorstw w początkowej fazie rozwoju.
5. Utrudnienia w realizacji nowych inwestycji, w szczególności centrów handlowo-usługowych, wpłyną negatywnie także na inne branże: m.in. firmy budujące i wyposażające obiekty handlowe, firmy rozrywkowe i gastronomiczne, sprzątające i ochraniające te obiekty.


6. Konieczność uzyskania pozytywnej opinii sejmiku wojewódzkiego na wydanie zezwolenia, w przypadku sklepów o powierzchni sprzedaży pow. 2000 m.kw., oznacza ograniczenie suwerenności samorządu gminnego w zakresie planowania przestrzennego. O ile można to uzasadnić w przypadku inwestycji publicznej o ponadlokalnej skali, to w przypadku inwestycji prywatnych może to zostać uznane za niekonstytucyjne.
7. Co najważniejsze, ustawa zadziała także na niekorzyść konsumentów. Twórcy ustawy pominęli fakt, że niższe koszty jednostkowe realizacji i eksploatacji dużych obiektów handlowych umożliwiają konsumentom nabywanie produktów po niższych cenach.
8. Ustawa wzbudza bardzo poważne wątpliwości dotyczące zgodności przyjętych w niej rozwiązań z Konstytucją RP. Potwierdza to m.in. opinia Biura Legislacyjnego Senatu. Najpoważniejszy zarzut dotyczy obowiązku uzyskania zezwolenia na utworzenie obiektu handlowego powyżej 400 m.kw., co stanowi niewątpliwie ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP). Ograniczenie tej wartości w sposób proponowany przez wnioskodawców nie spełnia jednak przesłanek art. 22 Konstytucji RP, który dopuszcza ograniczenie wolności działalności gospodarczej ze względu na ważny interes publiczny oraz art. 31 Konstytucji RP, który wprowadza zamknięty katalog wartości ze względu na które dopuszczalne są ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Wskazana przez wnioskodawców projektu, w jego uzasadnieniu, potrzeba ochrony interesów małych i średnich sklepów nie może być utożsamiana z interesem publicznym, przez który należy rozumieć interes ogółu społeczeństwa.
Klimat inwestycyjny zależy od jakości stanowionego prawa, a przyjmowanie tego rodzaju ustaw podnosi ryzyko i obniża skłonność do inwestowania w Polsce.

9. Ustawa jest niezgodna z prawem Unii Europejskiej, w szczególności z zasadą swobody zakładania przedsiębiorstw (swobody przedsiębiorczości) wyrażoną w art. 43 TWE oraz zasadą swobody świadczenia usług wyrażoną w art. 49 TWE, a doprecyzowaną w dyrektywie 2006/123/WE z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym. Potwierdził to Sekretarz Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej w opinii z 12 marca 2007 r. oraz z 5 maja 2007 r., stwierdzając jednoznacznie, że projekt ustawy (nawet po uwzględnieniu poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu) będzie niezgodny z prawem Unii Europejskiej. Ustawa niewątpliwie trafiłaby do Trybunału Europejskiego i zostałaby uznana za niezgodną z prawem europejskim. Polsce natomiast powinno zależeć na pozyskiwaniu życzliwości instytucji unijnych, ponieważ potrzebujemy ich wsparcia w tak w ważnych dla nas sprawach, jak bezpieczeństwo energetyczne, zniesienie embarga na eksport mięsa oraz elastycznego podejścia do wykorzystywania środków pomocowych.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Warszawa, 28 maja 2007 r.