Stanowisko wobec rekomendacji Zespołu ds. ubezpieczeń społecznych RDS odnośnie stanowiska strony pracodawców i pracowników ws. kryteriów uprawniających do świadczenia emerytalnego

2016-04-28

Konfederacja Lewiatan nie popiera stanowiska rekomendowanego przez Zespół ds. ubezpieczeń społecznych Rady Dialogu Społecznego zakładającego zatrzymanie zmian i procesu podnoszenia wieku emerytalnego. Konfederacja Lewiatan nie aprobuje proponowanego w stanowisku wieku 61 lat jako wieku emerytalnego dla kobiet oraz 66 lat dla mężczyzn oraz dodatkowego przyznania prawa do emerytury w przypadku kobiet po osiągnięciu 35 lat okresów składkowych, a w przypadku mężczyzn po osiągnięciu 40 lat okresów składkowych.

Jesteśmy przekonani, że dla Polek i Polaków najlepszym rozwiązaniem, które pozwoli w przyszłości uzyskiwać emerytury, które pozwolą na godne życie, a jednocześnie nie obciąży przyszłych pokoleń, jest utrzymanie zmian wprowadzonych w 2013 r. i doprowadzenie w długim procesie (wzrost wieku emerytalnego o 1 miesiąc co kwartał) do 67 lat zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet.

Jednak biorąc pod uwagę stanowisko związków zawodowych, jak i części organizacji reprezentujących pracodawców, a przede wszystkim statystyczną długość życia oraz długość życia w zdrowiu, uznając konieczność kontynuowania stopniowego podwyższania ustawowego wieku emerytalnego, Konfederacja Lewiatan proponuje kompromisowe rozwiązanie polegające na:

·         wstrzymaniu podwyższania wieku emerytalnego mężczyzn i utrzymaniu go na obecnie osiągniętym poziomie 66 lat,

·         kontynuowaniu stopniowego podnoszenia wieku emerytalnego kobiet, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego takiego samego jak dla mężczyzn, tj. 66 lat,

·         umożliwieniu wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom mającym staż pracy co najmniej 40 lat, w wieku 62 lat, pod warunkiem zgromadzenia kapitału zapewniającego świadczenie w wysokości co najmniej 130% minimalnej emerytury.

 

Uzasadnienie

1.      Aby uzyskiwać emeryturę, pozwalającą na godne życie, kobiety powinny pracować dłużej

Ustawowy wiek emerytalny mężczyzn w Polsce jest zbliżony do średniej europejskiej. 60-letni mężczyzna ma przed sobą średnio 19 lat życia, natomiast 65-letni mężczyzna ma przed sobą średnio 15 lat życia, w tym jeszcze 7 lat życia w zdrowiu. Tymczasem ustawowy wiek emerytalny kobiet w Polsce jest najniższy w Europie. Nie jest to uzasadnione względami zdrowotnymi. 60-letnia kobieta ma przed sobą średnio 24 lata życia. 65-letnia kobieta ma przed sobą średnio 20 lat życia, w tym 8 lat życia w zdrowiu.

Do tego, co 5 lat życie Polaków wydłuża się średnio o rok. Zgodnie z obecną regulacją wiek emerytalny kobiet jest podwyższany co kwartał o 1 miesiąc i ma osiągnąć 66 lat dopiero za 20 lat. Oznacza to, że prędkość podwyższania wieku emerytalnego kobiet tylko nieznacznie przekracza prędkość wydłużania się życia.

O ile więc w przypadku kobiet konieczne jest utrzymanie obecnego tempa podwyższania wieku emerytalnego, o tyle w przypadku mężczyzn, biorąc pod uwagę aktualną długość ich życia, w tym życia w zdrowiu, można zgodzić się na powstrzymanie dalszego podwyższania wieku emerytalnego, do momentu, kiedy wiek emerytalny kobiet zostanie zrównany z wiekiem emerytalnym mężczyzn.

Równolegle należy prowadzić działania na rzecz wydłużenia życia w zdrowiu zarówno kobiet jak i mężczyzn oraz rozwijać instytucje opieki nad dziećmi i osobami zależnymi, aby ułatwić - szczególnie kobietom - godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Zmniejszenie dopłat do świadczeń i zasiłków dla emerytów, w wyniku podwyższania wieku emerytalnego, pozwoli sfinansować powyższe działania na rzecz aktywizacji zawodowej.

  

2.      Niższy wiek emerytalny oznacza niższe i w większym stopniu dotowane przez podatników emerytury.

Brak zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn powoduje znaczne i pogłębiające się zróżnicowanie wysokości emerytur kobiet i mężczyzn oraz konieczność znaczącego dofinansowania funduszu ubezpieczeń społecznych z bieżących składek i podatków.

Wysokość emerytury zależy od wielkości zgromadzonych składek i oczekiwanego czasu trwania życia i pobierania emerytury. Kobiety krócej gromadzą składki a dłużej pobierają emeryturę, więc relacja emerytury do wcześniej otrzymywanego wynagrodzenia jest mniej korzystna. Jeżeli powstrzymamy stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego kobiet, wiele z nich nie wypracuje nawet minimalnego świadczenia, co pociągnie za sobą konieczność ich dofinansowania z kieszeni podatników.

Prognozowana przeciętna emerytura kobiety przyznana w 2040 roku wyniesie 2,7 tys. zł w przypadku kontynuowania stopniowego podwyższania wieku emerytalnego, a 1,5 tysiąca w przypadku powrotu do wieku emerytalnego kobiet - 60 lat. Kwoty są zdyskontowane inflacją, aby można je było porównać z obecnymi świadczeniami.

  

3.      Uwzględnienie stażu pracy

Powstrzymanie stopniowego podwyższania wieku emerytalnego - szczególnie kobiet - w miarę wydłużania się życia świadczyłoby o krótkowzroczności i braku poczucia odpowiedzialności, przeczyłoby także jednemu z głównych założeń Planu Odpowiedzialnego Rozwoju dotyczącego solidarności pokoleń.

Jest jednak  możliwe uwzględnienie w ubezpieczeniach emerytalnych sytuacji osób mających bardzo długi staż pracy. Nie zwiększy to udziału emerytów w społeczeństwie i nie pogłębi deficytu funduszu emerytalnego w takim stopniu jak powstrzymanie stopniowego podwyższania powszechnego wieku emerytalnego, a jednocześnie pozwoli na wcześniejsze skorzystanie z emerytury osobom o bardzo długim stażu pracy.

Dlatego Konfederacja Lewiatan zgadza się na uwzględnienie w systemie emerytalnym 40 letniego stażu pracy, pod warunkiem osiągnięcia wieku 62 lat oraz zgromadzenia na indywidualnym koncie kapitału zapewniającego świadczenie w wysokości co najmniej 130% minimalnej emerytury.

 

4.      W miarę wydłużania się życia musimy dłużej pracować

Wydłużenie wieku emerytalnego nie jest jedynym środkiem, który ma służyć stabilizacji systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju i stabilności potrzebne jest zwiększenie dzietności, ograniczenie nierejestrowanego zatrudnienia czy likwidacja emerytalnych przywilejów. Ale w sytuacji systematycznego wydłużania się życia, stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego jest niezbędne. W przeciwnym razie albo skazujemy się na bardzo niskie - bo długo pobierane - emerytury, albo zwiększamy podatkowe obciążenia kolejnych pokoleń.

Powstrzymanie stopniowego podwyższania wieku emerytalnego, w miarę wydłużania się życia, spowoduje zmniejszenie liczby osób pracujących i zwiększenie liczby emerytów. Rezultatem będzie spowolnienie wzrostu gospodarczego, nasilenie emigracji, obniżenie emerytur i zwiększenie opodatkowania osób pracujących.

5.      16 mln pracuje, 9 mln pobiera emerytury i renty

W Polsce na 38 mln obywateli pracuje zaledwie 16 mln, a 9 mln pobiera emerytury i renty. Przy takich proporcjach pracujących i pobierających świadczenia nasze państwo nie może szybko się rozwijać. Nawet przy założeniu obecnego stopniowego podwyższania wieku emerytalnego w ciągu najbliższych 5 lat liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszy się o 0,6 mln, a liczba emerytów zwiększy się o 0,5 mln. W przypadku proponowanego w projekcie Prezydenta RP powrotu do wieku emerytalnego 60/65 lat liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszy się o 1,2 mln, a liczba emerytów zwiększy o 1,0 mln. W ciągu 25 lat, czyli jednego pokolenia, liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszy się o 2,5 mln przy założeniu kontynuowania podwyższania wieku emerytalnego, a o 4,8 mln w przypadku powstrzymania podwyższania wieku emerytalnego.

Za 5 lat deficyt Funduszu Ubezpieczeń Emerytalnych sięgnie 56 mld zł w przypadku kontynuowania podwyższania wieku emerytalnego, a 71 mld w przypadku powrotu do wieku emerytalnego 60/65 lat. Kwoty są zdyskontowane inflacją, aby można było je porównać z deficytem w 2015 roku w wysokości 38 mld zł. Należy pamiętać, że dodatkowe 30 mld zł przeznaczamy na dotacje do KRUS i emerytury mundurowe.

Dalsze zwiększanie obciążenia pokolenia pracujących kosztami emerytur spowoduje spowolnienie wzrostu gospodarczego i nasilenie emigracji, co jeszcze bardziej pogorszy proporcje osób aktywnych i biernych zawodowo.

 

Konfederacja Lewiatan, 27 kwietnia 2016 r.

KL/187/74/GB/2016