Relacja z warsztatu CSR

2011-09-05

31 sierpnia 2011 r. odbył się warsztat z udziałem ekspertów CSR, którego celem było rozpoznanie kluczowych barier w dialogu z różnymi grupami interesariuszy przedsiębiorstwa oraz wypracowanie optymalnych rozwiązań w postaci form dialogu dla trzech wybranych grup interesariuszy (pracownicy, klienci i organizacje trzeciego sektora -NGO).

Warsztat odbył się w ramach projektu „Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR".

Prace warsztatowe poprzedziło wystąpienie prof. Juliusza Gardawskiego, kierownika Katedry Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, który wraz z zespołem na przełomie czerwca i lipca 2011 r. przeprowadził badanie Badania „Polacy pracujący 2007". Jest to kontynuacja badań, których pierwszy etap był przeprowadzony na przełomie lat 2005 i 2006 („Polacy pracujący 2006"). Prof. Gardawski przedstawił najważniejsze, w odniesieniu do zakresu projektu, wyniki badań „Polacy pracujący 2007". Pokazały one, że polscy pracownicy nadal najwyżej cenią sobie pracę w przedsiębiorstwach publicznych - prawie 70% respondentów odczuwa dumę z pracy w małym przedsiębiorstwie publicznym, a aż 82% badanych identyfikuje się z pracą w średnim przedsiębiorstwie publicznym. Dla przedsiębiorstw prywatnych poziom identyfikacji z firmą oscyluje pomiędzy 40% a 50% w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Jedynie w przypadku dużych przedsiębiorstw zagranicznych, dumę z pracy odczuwa ponad 60% respondentów. Istotnym wnioskiem płynącym w badań jest stosunek pracowników do sektora prywatnego, który jest jednocześnie pozytywny i negatywny. Pomimo że efektywność sektora prywatnego ocenia się dużo wyżej niż publicznego, to jest on uznawany za mniej przyjazny wobec pracowników najemnych.
W odniesieniu do warunków pracy (społecznych oraz techniczno-organizacyjnych) także najwyżej oceniane są małe przedsiębiorstwa publiczne, natomiast w przypadku przestrzegania zasad prawa pracy (fair-play) respondenci najwyższe noty przyznali dużym przedsiębiorstwom zagranicznym.

W zakresie opinii pracowników o warunkach pracy w przedsiębiorstwach, najwyżej oceniono aspekt terminowej wypłaty wynagrodzenia - 88% respondentów (w porównaniu z 83% w 2005 r.) oraz terminowego regulowania należności z pracownikami - 84% (78% w 2005 r.). Rażąco niską ocenę uzyskały kwestie dodatkowego wynagrodzenia lub dodatkowego dnia wolnego za pracę w niedziele i święta - 50% (silny spadek oceny w porównaniu z rokiem 2005 - o 17 punktów procentowych) oraz wypłata właściwego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych 59% (ponownie, ocena ta była niższa w 2005 r. o 6 punktów procentowych). W ramach społecznych warunków pracy najwyższe noty zebrały takie aspekty jak popieranie pracy zespołowej i tworzenie atmosfery współpracy między pracownikami, poparcie dla podporządkowania i dokładnego wypełniania obowiązków służbowych, a także dbanie o środowisko naturalne przez pracodawcę (średnie oceny odpowiednio 76%, 75% i 72%). Bardzo niską ocenę uzyskało natomiast przestrzeganie zasad CSR w miejscu pracy, jedynie 30%.

Szczególnie ostatni wynik wskazuje, że nie można na obecnym etapie mówić o dojrzałości społecznej polskich przedsiębiorstw. Rozwiązaniu tego problemu służyła druga część warsztatu, którą poprowadził ekspert ds. CSR PKPP Lewiatan - Michał Dżoga. W ramach warsztatu uczestnicy określali najważniejsze problemy i szukali rozwiązań dla kluczowych barier w prowadzeniu dialogu z pracownikami, klientami i instytucjami trzeciego sektora (NGO).

Efektem pracy zaproszonych ekspertów było wypracowanie listy możliwych rozwiązań w poszczególnych obszarach. W odniesieniu do pracowników najważniejszym wnioskiem płynącym z prac warsztatowych było dostrzeżenie, iż problem związany z dialogiem nie leży w braku narzędzi bądź ich formach, a w postawach kadry zarządzającej w przedsiębiorstwach oraz konserwatywnym nastawieniu i niechęci do zmian w mechanizmach komunikacji wewnętrznej. Wyzwaniem w najbliższym czasie dla przedsiębiorców będzie przyjęcie proaktywnej postawy i ukierunkowanie komunikacji na dialog z pracownikami oraz włączenie ich w większym stopniu do procesów decyzyjnych, co z pewnością przyczyni się do ich większego zaangażowania i wyższej efektywności.

W relacjach z klientami eksperci zidentyfikowali przede wszystkim takie problemy jak brak reprezentatywności klientów, często w wyniku ich ogromnego rozproszenia, co znacząco utrudnia podejmowanie z nimi dialogu, ponieważ przedsiębiorstwo nie wie, do kogo konkretnie skierować swoje działania. Z perspektywy przedsiębiorstwa barierą są także koszty tworzenia nowych kanałów komunikacji bądź rozwijania już funkcjonujących, a także brak wymiernych rezultatów prowadzonego dialogu. Dużym problemem są także ogromne oczekiwania klientów wobec firm oraz ryzyko związane z otwartym dialogiem, który może prowadzić do chęci zbytniej ingerencji klientów w działania firmy dotyczące ich produktów i usług. Proponowane w toku warsztatu rozwiązania powyższych problemów dotyczyły przede wszystkim wdrażania instrumentów umożliwiających stopniowe, ale systematyczne zwiększanie zakresu podejmowanego dialogu - odejście od jednostronnej komunikacji i przejście do dojrzałego dialogu opartego o wymianę opinii i badanie poziomu satysfakcji klientów w określonych odstępach czasu.

Analizując kwestie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a NGO eksperci doszli do wniosku, iż w tym obszarze obie strony powinny podjąć działania, których efektem będzie zwiększenie poziomu wiedzy o sobie nawzajem, charakterze działalności i przyjętych celach w zakresie CSR. Obecnie obserwowana niska jakość współpracy przedsiębiorstw z NGO ma podłoże w braku strategii w przypadku tych organizacji, a także niejasnej komunikacji między podmiotami biznesowymi a NGO. Kluczowe będzie zatem podejmowanie działań, które zaowocują przyjęciem przez NGO jasnych celów, stworzeniem standardowych ram współpracy między przedsiębiorstwami a organizacjami trzeciego sektora, a także dzieleniem się wiedzą przedsiębiorstw z NGO, pozwalającym na zastosowanie w organizacjach pozarządowych pewnych podstawowych mechanizmów biznesowych, które mogłyby przyczynić się do zwiększenia efektywności podejmowanych decyzji o współpracy firm z NGO.
Końcowym efektem warsztatów eksperckich zorganizowanych przez PKPP Lewiatan będzie raport dotyczący najistotniejszych zidentyfikowanych problemów i barier prowadzenia dialogu pomiędzy przedsiębiorstwami a interesariuszami w Polsce.