Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
2015-08-04
Poprawka 1:
W art. 1 pkt 1 projektu w art. 2 pkt 5 nadać brzmienie:
„5) reklama wyrobów tytoniowych - rozpowszechnianie komunikatów, wizerunków marek wyrobów tytoniowych lub symboli z nimi związanych, a także nazw i symboli graficznych firm produkujących wyroby tytoniowe, nieróżniące się od nazw i symboli graficznych wyrobów tytoniowych, służących popularyzowaniu marek wyborów tytoniowych, za reklamę nie uważa się informacji używanych do celów handlowych pomiędzy firmami zajmującymi się produkcją, dystrybucją i handlem wyrobami tytoniowymi ani informacji o markach wyrobów tytoniowych oraz papierosów elektronicznych nie zawierających przekazu zachęcającego do zakupu lub używania wyrobów tytoniowych lub papierosów elektronicznych, umieszczonych wyłącznie w punktach sprzedaży tych wyrobów;"
Uzasadnienie:
Wskazany w uzasadnieniu do projektu ustawy art. 13 ust. 1 lit. a Dyrektywy, jako podstawa usunięcia informacji o produkcie z nowych przepisów - nie mówi nic na temat informacji o produkcie - dotyczy on wyłącznie zakazu komunikowania poziomu substancji smolistych.
Informacja o towarze jest wypełnianiem obowiązków poinformowania konsumentów o produkcie. Art. 5461 ust. 1 kodeksu cywilnego wyraźnie wskazuje iż:
"§ 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca jest obowiązany udzielić mu przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej.
W szczególności należy podać: rodzaj rzeczy, określenie jej producenta lub importera, znak bezpieczeństwa i znak zgodności wymagane przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej oraz, stosownie do rodzaju rzeczy, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach."
Skoro podstawowy zapis ustawy dotyczący sprzedaży konsumenckiej nakłada taki obowiązek, to również odniesieniu do wyrobów tytoniowych powinny być stworzone odpowiednie możliwości komunikacyjne.
Poprawka 2
W art. 1 pkt 8 projektu w dodawanym art. 7d ust. 1 i 2 nadać brzmienie:
„1. Inspektor do spraw Substancji Chemicznych, zwany dalej „Inspektorem", jest uprawniony do dokonania w drodze decyzji oceny, czy dany wyrób tytoniowy:
1) ma aromat charakterystyczny;
2) zawiera zakazane dodatki lub aromaty;
3) zawiera dodatki w ilościach, które znacznie lub w wymiernym stopniu zwiększają jego toksyczne lub uzależniające skutki lub właściwości CMR.
2. Badania wyrobu tytoniowego w ramach oceny, o której mowa w ust. 1, są przeprowadzane w laboratoriach posiadających akredytację w odpowiednim zakresie, udzieloną w trybie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2014 r. poz. 1645) lub w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 339/93 (Dz. U. UE L z dnia 13 sierpnia 2008 r.), w laboratoriach powołanych do realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia publicznego w ramach Państwowej Inspekcji Sanitarnej albo Inspekcji Farmaceutycznej oraz w laboratoriach posiadających akredytację zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC-17025 lub innymi równorzędnymi normami."
Uzasadnienie:
Zmiana treści ust. 1, poprzez jednoznaczne przesądzenie, że ocena, o której mowa w tym przepisie następuje w drodze decyzji, zapewni możliwość zmiany w trybie administracyjnym rozstrzygnięć organu w zakresie zgodności produktu z wymogami ustawy. Natomiast zmiany w ust. 2 zmierzają do rozszerzenia katalogu ośrodków przeprowadzających badania związane z oceną. Zaproponowany zakres rozszerzenia gwarantuje odpowiednią jakość przeprowadzanych badań.
Poprawka 3
W art. 1 pkt 8 projektu w dodawanym art. 7f ust. 1 i 2 nadać brzmienie:
„1. Zabrania się wprowadzania do obrotu na odległość, w tym transgranicznej sprzedaży na odległość wyrobów tytoniowych.
2. Zabrania się wprowadzania do obrotu na odległość, w tym transgranicznej sprzedaży na odległość papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych oraz ich części."
Uzasadnienie:
Dyrektywa mówi wyłącznie o możliwości zakazania przez kraj członkowski transgranicznej sprzedaży na odległość - art. 18, nie dotyczy sprzedaży na odległość w ramach RP. Ograniczenie takie jest ograniczeniem wprowadzania do obrotu wyrobów dopuszczonych zgodnie z Dyrektywą, co stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 Dyrektywy.
Poprawka 4
W art. 1 pkt 10 projektu w dodawanym art. 8a ust. 6 pkt 2 nadać brzmienie"
„2) przekazywania do dnia 31 marca każdego roku danych dotyczących wielkości ich sprzedaży na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w podziale na marki i rodzaje, w sztukach lub w kilogramach, w podziale według państw członkowskich."
Uzasadnienie:
Obowiązek przekazywania danych określonych w dodawanym art. 8a ust. 6 pkt 2 powinien ograniczać się wyłącznie do sprzedaży dokonywanej na rynku krajowym. Zmniejszy to zakres obciążeń podmiotów gospodarczych objętych obowiązkiem raportowania, a jednocześnie będzie spójne z zakresem zadań Inspektora ds. Substancji Chemicznych i obowiązków informacyjnych wobec Komisji Europejskiej.
Poprawka 5
a) w art. 1 pkt 13 projektu w art. 9:
- po ust. 1 dodać ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Ostrzeżenia zdrowotne zajmują po 65 % zewnętrznego obszaru przedniej i tylnej płaszczyzny opakowania jednostkowego i opakowania zbiorczego. Na opakowaniach
w kształcie walca znajdują się dwa ostrzeżenia zdrowotne znajdujące się w równej odległości od siebie, a każde ostrzeżenie zdrowotne zajmuje 65% przypadającej na nie połowy zaokrąglonej płaszczyzny.
1b. W przypadku opakowań papierosów i tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów w opakowaniach o kształcie prostopadłościanu ostrzeżenia zdrowotne są umieszczone także w dolnej części bocznych płaszczyzn opakowań jednostkowych. Te ostrzeżenia zdrowotne zajmują 50% płaszczyzny, na której są wydrukowane, mają szerokość co najmniej 20 mm i są umieszczane równolegle do najdłuższej krawędzi opakowania.",
- po ust. 7 dodać ust. 7a w brzmieniu:
„7a. Ostrzeżenia zdrowotne widoczne są przy górnej krawędzi opakowania jednostkowego i opakowania zbiorczego i są umieszczone w tym samym kierunku, co wszystkie inne informacje umieszczone na tej płaszczyźnie opakowania.",
- ust. 8 nadać brzmienie:
„8. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, treść, szczegółowy rozmiar, formę graficzną i sposób umieszczania ostrzeżeń zdrowotnych na opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym wyrobów tytoniowych, z uwzględnieniem wyrobów tytoniowych do palenia, wyrobów tytoniowych do palenia innych niż papierosy, tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów i tytoniu do fajki wodnej, wyrobów tytoniowych bezdymnych oraz wyrobów ziołowych do palenia, biorąc pod uwagę przepisy prawa Unii Europejskiej w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów.";
b) po art. 4 projektu dodać art. 4a w brzmieniu:
„Art. 4a. Do dnia 20 maja 2019 r. ostrzeżenie zdrowotne:
1) na tylnej płaszczyźnie opakowania jednostkowego wyrobów tytoniowych do palenia wykonanego z kartonu, jest umieszczone bezpośrednio pod znakiem akcyzy;
2) na opakowaniu jednostkowym wyrobów tytoniowych do palenia wykonanym z materiału miękkiego jest umieszczone poniżej prostokątnej płaszczyzny, której wysokość nie przekracza 13 mm pomiędzy górną krawędzią opakowania a górnym krańcem ostrzeżenia zdrowotnego."
Uzasadnienie:
Dotychczasowa ustawa reguluje wprost jedynie rozmiar ostrzeżeń zdrowotnych, a ich treść i techniczne szczegóły określone są w akcie wykonawczym. Poprawki do art. 9 i propozycja dodania nowego art. 4a do projektu zmierzają do określenia na poziomie ustawowym podstawowych parametrów rozmiaru i sposobu umieszczania ostrzeżeń. Nadto, uwzględniają przepisy Dyrektywy, które w tym zakresie zawierają jednoznaczne rozstrzygnięcia i regulacje przejściowe (art. 10).
Przyjęcie powyższych poprawek ma także istotne znaczenie z punktu widzenia zasady pewności obrotu. Przesądzenie na poziomie ustawy proponowanych kwestii da większą możliwość przygotowania się do spełnienia nowych wymagań prawnych.
Zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej rozporządzenia wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji „na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania". Oznacza to, że rozporządzenie powinno uszczegółowiać materię zawartą w ustawie i nie może poza nią wychodzić. Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny: „W przypadku gdy ustawa nie reguluje w sposób wystarczający ... danej materii, przekazanie jej do uregulowania w akcie wykonawczym prowadzi do niedopuszczalnego uzupełnienia ustawy aktem niższej rangi. Pozostawienie władzy wykonawczej możliwości samodzielnego kształtowania zasadniczych elementów regulacji prawnej prowadzi w ten sposób do naruszenia standardów demokratycznego państwa prawnego zakazujących ustawodawcy przekazywania funkcji prawodawczych organom władzy wykonawczej (Wyrok TK z dnia 19 listopada 2009 r. K 62/07).
Z upoważnienia do wydania rozporządzenia powinny wynikać granice rozstrzygnięć do jakich jest uprawniony organ wydający rozporządzenie. Nie spełnia tego wymogu upoważnienie sformułowane w art. 9 ust. 8 zawarte w art. 1 pkt 13 projektu, w zakresie w jakim upoważnia Ministra Zdrowia do określenia rozmiaru ostrzeżeń zdrowotnych na opakowaniach wyrobów tytoniowych. Przepisy ust. 1 - 7 w projektowanym nowym art. 9 ustawy zawierają co prawda ogólne zasady dotyczące ostrzeżeń zdrowotnych, jednakże nie określają granic w jakich Minister może określać rozmiar ostrzeżeń zdrowotnych. Tymczasem, jest to kwestia o zasadniczym znaczeniu dla ostrzeżeń zdrowotnych. Brak jednoznacznych przepisów określających na poziomie ustawowym rozmiar ostrzeżeń powoduje, że Minister działając w ramach upoważnienia, posiadać będzie znaczną swobodę w kształtowaniu parametrów rozmiarów. Wprawdzie wytyczne zawarte w upoważnieniu nakazują przy jego wykonaniu brać pod uwagę „przepisy prawa Unii Europejskiej", a sama implementowana projektem ustawy dyrektywa w art. 10 ust. 1 lit. a wskazuje, że ostrzeżenia zajmują „65% zewnętrznego obszaru zarówno przedniej jak i tylnej płaszczyzny opakowania" to należy uznać, że nie stanowi to dostatecznej gwarancji z punktu widzenia przedsiębiorców, W tym przypadku podstawowy parametr rozmiaru ostrzeżeń powinien być zawarty w przepisach materialnych ustawy, tak jak uczyniła to dyrektywa i - co należy szczególnie podkreślić - jest przedmiotem treści art. 9 ustawy
w brzmieniu obecnie obowiązującym.
Poprawka 6
W art. 1 pkt 18 projektu w dodawanym art. 12c pkt 1 nadać brzmienie:
„1) wprowadza do obrotu wyroby tytoniowe papierosy lub tytoń do samodzielnego skręcania papierosów o charakterystycznym aromacie oraz wyroby tytoniowe zawierające dodatki w ilościach, które zwiększają toksyczne lub uzależniające skutki wyrobów tytoniowych lub ich właściwości CMR na etapie spożycia, znacznie lub w wymiernym stopniu,"
Uzasadnienie:
Poprawka zmierza do doprecyzowania zakresu odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 12c pkt 1. Zgodnie z dodawanym w projekcie art. 7e ust. 1, zakazu wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie nie stosuje się do wyrobów innych niż papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów. Dlatego też niezbędne jest przeredagowanie treści art. 12c pkt 1 tak, aby była spójna z przepisami materialnymi ustanawiającymi sankcjonowany przepisem karnym zakaz.
Poprawka 7
Art. 3 projektu nadać brzmienie:
„Art. 3. Przepisy art. 7c - 7e oraz 8 ust. 4 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1 w przypadku wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie zawierających dodatki mentolowe stosuje się od dnia 20 maja 2020 r."
Uzasadnienie:
W okresie przejściowym przewidzianym dla wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie zawierających dodatki mentolowe należy zachować konieczność informowania konsumentów o właściwościach smakowych produktu, dopuszczonego do obrotu przepisami ustawy, co jest konsekwencją pozostawania produktów mentolowych na rynku do 2020 r.
Art. 5461 ust. 1 kodeksu cywilnego wyraźnie wskazuje iż:
"§ 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca jest obowiązany udzielić mu przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej.
W szczególności należy podać: rodzaj rzeczy, określenie jej producenta lub importera, znak bezpieczeństwa i znak zgodności wymagane przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej oraz, stosownie do rodzaju rzeczy, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach."
Skoro na sprzedawcy ciąży taki obowiązek ustawa powinna przewidywać odpowiednie możliwości komunikacyjne.
Brak takiej informacji może wprowadzać w błąd konsumenta - kupującego produkt. Może też być potencjalną przesłanką naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, art. 5461 ust. 1 ustawy - Kodeks cywilny, art. 6 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, czy art.10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Poprawka nr 8
Art. 7 projektu nadać brzmienie:
„Art. 7. Wyroby tytoniowe wyprodukowane lub wprowadzone do obrotu oraz oznakowane zgodnie z dotychczasowymi przepisami przed dniem 20 maja 2016 r., papierosy elektroniczne lub pojemniki zapasowe wyprodukowane lub dopuszczone do swobodnego obrotu przed dniem 20 listopada 2016 r. oraz wyroby ziołowe do palenia wyprodukowane lub dopuszczone do swobodnego obrotu przed dniem 20 maja 2016 r., które nie spełniają wymogów ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, mogą być produkowane i wprowadzane do obrotu do dnia 28 lutego 2017 r."
Uzasadnienie:
Proponowana treść art. 7 dostosowuje regulacje jakie powinny być przyjęte w związku z wejściem w życie ustawy wdrażającej dyrektywę 2014/40/UE do możliwości producentów w zakresie dostosowania się do nowych wymogów dotyczących wyrobów tytoniowych, papierosów i pojemników zapasowych. Uwarunkowania techniczne (opracowanie nowych technologii produkcji, wyprodukowanie i zainstalowanie nowych urządzeń) sprawiają, że nie jest możliwe pełne dostosowanie się w terminach zaproponowanych przez projektodawcę do wymogów ustawy. Dlatego też powinien być przyjęty jeden termin. Dyrektywa, w art. 30, zezwala na sprzedaż produktów produkowanych na dotychczasowych zasadach do dnia 20 maja 2017 r., więc proponowany termin 28 lutego jest jeszcze bardziej korzystny z punktu widzenia szybkości wprowadzenia nowych ostrzeżeń zdrowotnych na wszystkich wyrobach. Dzięki przyjęciu tej poprawki przemysł uniknie trudności związanych z dostosowaniem produkcji,
a większe ostrzeżenia pojawią się nawet szybciej niż to proponuje Ministerstwo w projekcie.
Konfederacja Lewiatan, Warszawa, 3 sierpnia 2015 r.
